Hangimizin başına gelmemiştir ki, anneannemizin evindeki taze pişmiş kurabiyelerin ya da yeni bir silgi kokusu ile geçmişe dönmek?
Aniden burnumuza gelen bir koku, bizi âdeta zamanda yolculuğa sürükleyerek en unutulmaz anlarımıza ışınlar.
Tüm bunları deneyimlesek de şunu sormayı unutuyoruz: neden bazı kokular bizi bu kadar güçlü şekilde geçmişimize bağlıyor?
Proust etkisi de denilen bir kokuyla geçmişe gitme durumu beynimizle doğrudan ilişkili.
Beş duyumuz arasında en güçlü olanlardan biri koku ancak bunu daha da ilginç hâle getiren, beynimizdeki kokuyu algılayan bölümün hafıza ve duygularla doğrudan bağlantılı olması.
Burnumuza gelen kokular, koku soğancığı denilen bir yapı aracılığıyla beynimizde duygularımızı, hafızamızı ve davranışlarımı yöneten limbik sisteme iletiliyor. Bu yüzden de aslında bir koku, sadece koku olarak kalmıyor, duygusal ve anımsatıcı bir yolculuğa da çıkarıyor.
Özellikle çocukluk dönemindeki kokular ise hafızamıza çok daha güçlü bir şekilde kazınıyor çünkü o yaşlarda beynimiz hem öğrenmeye hem de anı biriktirmeye daha açık.
Yeni bir şey öğrendiğimizde veya yeni bir duygu deneyimlediğimizde de kokular bu anılarla sıkıca bağlanıyor. Bu yüzden çocukluk anılarımızla özdeşleşen kokular, yıllar sonra bile bizi derinden etkileyebiliyor.
Kokuların tetiklediği nostaljik anılar, sıklıkla güçlü duygusal deneyimlerle ilişkili.
Çocuklukta annenizin yaptığı yemeğinizin kokusu size sadece tada dair bir hatıra sunmuyor. Aynı zamanda o yemek sofrasındaki mutluluğu, sohbeti ve belki de hüzünleri de hatırlatıyor.
Duygusal bağlar sebebiyle de kokular daha güçlü şekilde hafızamıza kazınıyor. Koku yoluyla anımsanan anılar da görsel veya işitsel anılara göre daha duygusal ve canlı.
Peki, neden diğer duyulara kıyasla koku hafızamız bu kadar kalıcı?
Bunun cevabı, kokunun beyindeki işleyiş biçiminde yatıyor. Diğer duyulara oranla, koku duyusu daha hızlı ve doğrudan limbik sisteme ulaşıyor.
Bu sistem, beynin daha bilinçsiz ve ilkel kısmı. Bu yüzden de kokular genellikle biz fark etmeden zihnimizde iz bırakıyor. O küçük farkındalık anı bile, bir kokunun onlarca yıl sonra bile bizi çocukluğumuza götürmesine yeterli.
Sizin çocukluğunuza dair etkileyici koku nedir?
Bu içerikleri de inceleyebilirsiniz:
Aynı Parfüm Neden Sizde Başka, Arkadaşınızda Başka Kokuyor? Yediğiniz Yemekle Bile İlgisi Var!
Kitapseverlerin Dikkatine: Kokusuna Aşık Olduğunuz O Eski Kitaplar Sizi Kimyasal Olarak Sinsice Zehirliyor Olabilir!
Bilime Göre Elma ve Muz Koklamak Kilo Vermenizi Sağlayabilir: İyi Ama Nasıl?
