Dünyanın farklı yerlerinde dikkat çeken bu ağaçlar, doğanın bir başka harika mekanizması. Ağaçların içerisinden nasıl bu kadar fazla su akabildiğini hiç merak etmiş miydiniz?
Özellikle yer altı kaynaklarına yakın ağaçlarda görülen bu durumun ardında toriçelli borusu gibi bazı açıklamalar da var.
Bir daha gördüğünüzde sebebini bileceğiniz bir diğer konumuza da açıklık getiriyoruz.
Ağaçların su taşıma sistemi: ksilem ve transpirasyon
Ağaçların içindeki suyun büyük bir kısmı, ksilem adı verilen özel boru benzeri dokular sayesinde taşınıyor. Ksilem, suyu ve çözünmüş mineralleri köklerden yapraklara kadar taşıyor. Borular, içi boş ve ölü hücrelerden oluşur ve bu sayede suyun serbestçe hareket etmesine olanak tanıyor.
Transpirasyon süreci ise suyun yapraklardan buharlaşarak atmosfere karışmasını ifade ediyor. Yapraklardaki stomalar (küçük gözenekler) aracılığıyla su buharlaşıyor ve bu buharlaşma, ksilem içindeki su sütununda bir çekiş gücü yaratıyor. Çekiş gücü de suyun köklerden yapraklara doğru sürekli olarak yukarı çekilmesini sağlıyor.
Kökler, topraktaki suyu emerek kök basıncı oluşturuyor.
Aslında bu basınç, suyun ksilem boyunca yukarı doğru itilmesine yardımcı oluyor. Su potansiyeli farkı da suyun hareketini belirleyen bir diğer önemli faktör. Yüksek su potansiyeline sahip kökler, suyun yapraklara doğru hareketini sağlıyor.
Ağaç kesildiğinde veya bir delik oluştuğunda neler oluyor?
Ksilem içindeki suyun aniden serbest kaldığını görürsünüz. Bu su, ksilem boruları boyunca zaten yüksek bir hızla hareket etmekte. Ağaç kesildiğinde veya bir çatlak oluştuğunda, bu suyun serbest kalmasıyla birlikte dışarıya doğru fışkırıyor. Bu olay, suyun ksilem borularında ne kadar güçlü bir çekiş gücü altında olduğunu da gösteriyor.
Ağaçların içinden akan suyun miktarı ve hızı, mevsim ve nem durumuna göre değişiyor.
İlkbahar ve yaz aylarında, ağaçların su ihtiyacı daha fazla ve transpirasyon oranı daha yüksek oluyor. Bu dönemlerde de daha fazla suyun aktığını gözlemleyebilirsiniz. Kış aylarında ise suyun hareketi yavaşlıyor ve ksilem içindeki su miktarı azalıyor.
Sıvıların basınçla ilgili hareketi de aslında bize ağaçların kesildiğinde veya yarıklar oluştuğunda akan suyun sürecini anlatmış oluyor.
