Dünyanın pek çok bölgesinde olduğu gibi ülkemizde de tören ve kutlamalarda havaya silah atılması, oldukça yaygın karşılaştığımız bir durum. Peki havaya saçılan bu mermi tam olarak nereye gidiyor ve insan ve hayvan canına yönelik ne doğrulta bir risk teşkil ediyor?
Sesini çok uzaktan duyduğumuzda bile bizi olduğumuz yerden sıçratan bu davranışın, ne kadar ürkütücü olduğunu söylemeye gerek bile yok. Doğrudan insan canına kast eden veya dolaylı yoldan ağır yaralanmalara neden olabilecek bu davranışa son verilmesi konusunda muhtemelen hepimiz hemfikiriz.
Özetle silahtan çıkıp gökyüzündeki sürecini tamamlayan mermi, yolculuğuna ne şekilde devam ediyor birlikte bakalım.
Havaya ateş etmenin insanlara zarar vermeyeceği düşünülür fakat bu kesinlikle yanlış bir bilgi.
Merminin herhangi bir risk teşkil etmesi için bir insan veya hayvanın illaki hayatını kaybetmesi gerekmez. O mermi isabet etmemiş olsa bile bölge içerisinde potansiyel bir tehlike teşkil ederek, çeşitli yaralanmalara sebebiyet verebilir.
Konu ile ilgili bazı iddialar gökyüzüne doğru ateşlenen merminin, uzaya ulaştığı ve orada kaldığı yönünde olsa da bu savın bir gerçeklik payı bulunmamakta.
Namludan çıkan merminin, çıktığı ilk anda oluşturduğu kinetik enerjiye ve sabit hızdaki ilerleyişine “zinde mermi” adı verilir.
Havaya sıkılan merminin, namlu çıkış hızını kaybetmesinin ardından yer çekimi nedeniyle serbest düşüşü ise “yorgun mermi” olarak ifade edilir. Bu patlayıcı maddenin yukarı tırmanışı bittiğinde saniyede yaklaşık 90-180 metre bir hızla hareket eder.
Aynı zamanda saniyede 60 metrelik bir hızla hareket eden mermi boyutunda bir cismin de bir insanın başına isabet etmesi başlı başına ölümcül bir risktir.
Yine gökyüzüne doğru yolculuğunu tamamlayıp, aşağı doğru düşme eğiliminde olan merminin özellikle baş ya da omuza isabet etmesi, geri dönüşü olmayan ciddi yaralanmalarla sonuçlanabilir.
Merminin açısı, bu noktada oldukça ayırt edici bir ayrıntı.
Merminin dik bir açı ile gökyüzüne değil de belli bir açı ile yukarı doğru ateşlenmesi durumunda, bu patlayıcı madde, yörüngesini koruyarak hareket eder. Bu da merminin, yuvarlanan bir döngüye girerek, hareket etme ihtimalini azaltır.
Merminin yuvarlanmadan, dosdoğru hareket etmesi ise serbest düşüşteki hızından çok daha yüksek bir hızla hareket etmesine sebep olur ve bu durum, serbest düşüşteki ölüm riskinin daha da yükselmesi manasına gelir.
Ayrıca yukarı çıkan aşağı inmelidir kuralını ayrıntılı bir şekilde ele almak isteyen Benjamin Robins, 1761’de yukarı doğru ateşlenen büyük çaplı bir merminin, yere 30 saniye sonra geri döndüğünü tespit etti.
Maxim makineli tüfeği bir nehrin gelgit çamuruna çekildi ve havaya yaklaşık 30 mermilik iki patlama gerçekleştirildi. Ardından mermilerin yere düştüğü anlar bir kronometre ile hesaplandı ve yaklaşık 55 saniyelik uçuş süreleri kaydedildi.
Deneylerden elde edilen sonuçlar mermilerin 2.750 metreye ulaştığını, yükselişinin 19 saniyeye düşmesinin ise neredeyse 2 katı sürdüğü tespit edildi.
Peki bu mermilerden kaynaklanan yaralanma riski ne boyutta?
1985 ve 1992 yılları arasında Los Angeles’taki bir grup doktor, ateşli silahla yaralanan kurbanları inceledi ve büyük ölçüde düşen mermilerle vurulduğu düşünülen 118 kişi tespit etti. Bu insanlar arasında herhangi bir silah sesi duymayarak, merminin üzerlerine geldiğini fark etmeyenler de vardı.
Düşen mermilerle vurulanlar için yaranın ölümcül olma şansı, tipik bir atıştan çok daha yüksekti ve hastane, düzenli atışlardan kaynaklanan ölümleri %2 ile %6 arasında verirken düşen kurşunların isabet ettiği kişiler için ise ölüm oranı üçte bire yakındı.
Bunun nedeni ise oldukça basitti. Düşen mermilerle vurulacak kadar talihsiz kişilerin, kafasından vurulma olasılığı daha yüksekti ve mermiler gökyüzüne atıldıktan sonra daha yavaş hareket etmesine rağmen yine de insanların kafatasını parçalayabilecek güçteydi.
