Adaptasyona kafa atan yılanlar, milyonlarca yıl içinde efsanevi türler geliştirdi. Kimi yüzücü oldu, kimi ağaçlara tırmandı… Sahiden, nasıl birbirinden bu kadar farklı türlerde çeşitlendiler?
Yılanlar, dinozorlar döneminden bu yana birbirinden farklı türler geliştirerek adaptasyonlarını sürdürdüler. Kertenkele soyundan gelmelerine rağmen kertenkelelerden 3 kat daha hızlı evrimleştiler.
Birkaç gram ağırlığında olanından tutun 500 kg ağırlığında olana kadar türler arası farklılaşabilen yılanlar, nasıl oldu da göz açıp kapayıncaya kadar (evrim takvimine göre) bu denli çeşitlendi?
Yılanların tür ve cinslerinin çeşitlenmesi, evrimsel bir “Büyük Patlama” gibi.
Yaklaşık 4.000 türe 520 cinse sahip olan yılanlar, o kadar çeşitlendiler ki bazıları (anakonda) bir deve kadar ağır olabilirken bazıları (iplik yılanı) bir kelebek kadar hafif olabiliyor.
İplik yılanı
100 milyon yıldan fazla süre önce kertenkelelerden evrimleşen, 25 kertenkele grubunda çeşitlilik açısından kelimenin tam anlamıyla “Büyük Patlama” yaşayan tek grup yılanlardı. Peki bunun sadece yılanlarda bu denli ileri seviye olmasının sebebi neydi?
Karasal omurgalı çeşitliliğinin sekizde birini oluşturan yılanların erken adaptasyonlarında bir sıçrama var.
Yılanlar; koku ve ısıyı kullanarak avlarının yerini büyük bir profesyonellikle belirlemelerine yardımcı olan “kemoreseptif” yapılar, büyük yemekleri yutmalarına yardımcı olan esnek çeneler ve ölümcül zehirler geliştirdiler.
Uzun vücutları ve esnek kafatasları gibi adaptasyonların çoğu, bacaksız kertenkelelerde geliştirilemedi. Muhtemelen hızlı bir şekilde art arda meydana gelen birçok şanslı değişiklikle çeşitlilikleri arttı ve bu süreçte yılanlar, kertenkelelerden 3 kat daha hızlı evrimleşmiş oldu.
66 milyon yıl önce meydana gelen ve kuş olmayan dinozorlar dahil olmak üzere çeşitli sürüngen gruplarının sonunu getiren kitlesel yok oluşta yılanlar, ekolojik boşluktan daha fazla yararlanma şansı yakaladı. Kertenkeleler, böcekleri avlarken günümüz yılanları; kemirgenleri, kuşları, kanguruları ve hatta timsahları av olarak görmeye başladı.
Avlarına göre çeşitlenen yılanlar, farklı özellikler geliştirdi.
Yılanların avları, türlerin çeşitlenmesine yol açtı. Bazıları deniz canlılarını avlamak için kazma becerileri geliştirirken bazıları kuş yumurtalarını yutabilecek becerileri geliştirdi. Oyuklara gizlenenler, yüzebilenler, ağaca tırmananlar… Ne ararsanız var. Tüm bunlar olurken kertenkeleler, ağızlarına sığacak kadar küçük omurgasızları hedef almaya devam etti.
Diğer canlıların yemeye cesaret edemeyeceği zararlı yiyecekleri bile yiyecek kadar maceracı olan yılanlar, göz açıp kapayıncaya kadar jeolojik standartlara göre çeşitlendi ve günümüze binlerce türle ulaştı. Üstelik türlerinin çoğalma süreci hâlâ devam ediyor.
Uzmanlara göre küçük ve öngörülemeyen değişiklikler, büyük ve beklenmedik sonuçlara yol açtı.
Büyük Patlama Teorisi, evrenimizin bir tekillikten ortaya çıkarak beklenmedik sonuçlar yarattığını öne sürüyor. Araştırmacılara göre biyolojide de bunu yılanlara uyarlayabiliriz.
Evrimsel zaman düzeninde anlık ve sıkı bir şekilde bir araya toplanmış bir dizi değişiklik, yılan türlerinde beklenmedik ve büyük bir patlamayı meydana getirdi.
