Stresli bir anınızda kaçınız elinizi hemen bir cips paketine ya da çikolataya atıyor? “Hiç yapmam öyle şeyler!” diyenlerin sayısı azdır. (Kendimizi kandırmayalım!)
Stresle başa çıktığımızı zannettiğimiz o anlar aslında oldukça yaygın.
Ancak bilinmeyen şu: neden? Biyolojiden psikolojiye pek çok sebebi var.
Vücudumuz, stres altındayken “savaş ya da kaç” moduna geçiyor.
O anlarda beynimizin hipotalamus bölgesinde salgılanan kortizol hormonu artıyor. Kortizol da vücudumuzu enerji depolamaya ve hayatta kalmaya yönelik yiyeceklere yönlendiriyor.
Yönlendirme de genellikle abur cuburlara oluyor çünkü stres altında onlar daha çekici geliyor. Özellikle çikolata, cips gibi yiyecekler, beynimizin “ödül” merkezi olan dopamin sistemini harekete geçiriyor ve kısa süreliğine rahatlamamızı sağlıyor.
Ancak bu rahatlama ne yazık ki uzun sürmüyor ve daha fazla abur cubur tüketimine yol açıyor. Yok mu bir çikolata daha?
Abur cubur, duygusal boşluğu dolduruyor.
Stres, biyolojik tepkilerin yanı sıra duygusal boşluk da yaratıyor. Özellikle yalnızlık, kaygı ya da bunalım hissi yaşadığımızda kendimizi daha iyi hissetmenin hızlıca bir yolunu arıyoruz.
İşte tam bu noktada abur cuburlar devreye giriyor. Çocukluk döneminde de ebeveynlerimizden aldığımız ödüller ya da sevgi göstergeleri genellikle yiyeceklerle ilişkili olduğu için aklımıza başkası gelmiyor. Abur cubur tüketerek kendimizi ödüllendiriyor, rahatlıyoruz.
Peki, neden stresliyken sağlıklı yiyecekler yerine abur cuburları tercih ediyoruz?
Bunun en büyük nedenlerinden biri, stres altında beynimizin mantıklı düşünme yetisini kaybetmesi. Beyin terk moduna geçiş yani.
Stres, prefrontal korteksin işleyişini etkileyerek karar verme becerimizi zayıflatıyor. Böylece hızlı enerji sağlayan, rahatlatıcı ve kolay ulaşılabilir yiyecekler daha cazip hâle geliyor.
Sebze ya da meyve gibi sağlıklı seçenekler ise bu anlarda daha az çekici geliyor çünkü bu yiyecekler beynimizde aynı hızlı ödül tepkisini yaratmayacak.
Önlesek fena olmaz değil mi?
Stres altında abur cubura yönelmekten kaçınmanın en etkili yollarından biri, stres yönetimi teknikleri öğrenmek. Yoga, meditasyon ya da derin nefes egzersizleri gibi yöntemler, kortizol seviyelerini düşürerek stresi daha sağlıklı yollarla atlatmamızı sağlıyor.
En etkili yolu söyleyelim mi? O da eve abur cubur değil sağlıklı atıştırmalıklar almak. Göz görmeyince istemeyecek de. Tabii markete gitmeye üşenmeniz de gerekiyor.
Stresle başa çıkmak her zaman kolay olmasa da sağlıklı tercihlerle daha dengeli bir yaşam sürebiliriz.
