Hepimiz zaman zaman kulak çınlaması, vızıltı veya şırıltı gibi sesler duymuşuzdur. Peki, kulak çınlaması neden olur, nereden geliyor bu sesler? Tıp dünyasında “tinnitus” olarak da bilinen kulak çınlaması, bazen basit bir durum olsa da bazen de bir rahatsızlığın habercisi olabilir. Bu yüzden de kulak çınlaması tedavisi ve nedenleri gibi her detayı bilmekte fayda var.
Çoğu zaman dışarıdanmış gibi algıladığımız bu sesler aslında kulağımızın içinden gelir. Dışarıdan herhangi bir ses gelmeksizin kişinin kendi kulağında sesler duyması durumu oldukça yaygın bir durum.
Hem geçici hem kalıcı olabilen kulak çınlaması, tek taraflı olabileceği gibi çift taraflı da yaşanabilir. Çoğu zaman yanlış anlaşılan, yaşam kalitenizi bozabilecek kulak çınlaması nedenleri hakkında bilmeniz gerekenler bulunuyor.
Kulak çınlaması nedir?
Kulağınız çınladığı zaman “Biri beni anıyor.” gibi espriler yapsak da aslında bunun daha fazlası var. Yaygın bir sorun olan kulak çınlaması, insanların yaklaşık yüzde 15 ila 20’sini etkiliyor ve özellikle yetişkinlerde görülüyor. Bu tabii ki çocuklarda görülmeyeceği anlamına gelmiyor.
Çınlama, uğultu, tıslama, cıvıltı, ıslık sesi ve diğer sesleri duyma hissi olarak tanımlanan kulak çınlaması, kimi zaman sürekli olabileceği gibi kimi zaman gürültülü ve aralıklı da olabilir. Arka plan gürültüsü düşük olduğunda genellikle daha kötü olur. Özellikle geceleri sessiz bir odada uyumaya çalışırken bunun farkına daha çok varabilirsiniz.
Kulaklarda gürültüyü yaratan nedir?
“Kulak çınlaması neden olur?” sorusuna net bir cevap vermek mümkün değil ancak bazı teoriler var. Bunlardan biri de iç kulaktaki hasarın, sinirler tarafından beynimizin sesi işleyen kısımlarına taşıyan sinyalin değişmesi durumu.
Diğer teori ise işitsel korteks ile diğer sinir devreleri arasındaki anormal etkileşimler. Dikkati ve duyguları kontrol eden işitsel korteks, beynin diğer bölümleri ile iletişim hâlindedir ve bazı çalışmalarda görülmüş ki kulak çınlaması yaşayan kişilerin bu işitsel olmayan beyin bölgelerinde bazı değişiklikler var.
Kulak çınlamasının iki yaygın türü var: Subjektif ve objektif
Yaygın olarak görülen tür subjektif kulak çınlaması. Sesleri yalnızca siz duyabilirsiniz. Nadir de olsa ses, kalp atışınıza uygun ritmik olarak titreşir. Eğer bunu doktor, stetoskopla duyuyorsa nesnel kulak çınlaması tanımı yapılır. Ancak bilim insanları, hâlen daha bunun nasıl olabildiğini anlamış değiller.
Objektif kulak çınlaması ise nadir görülen bir durum. Atardamarlardan veya toplardamarlardan akan kanın ürettiği gürültü gibi kulağa yakın yapıların yarattığı gerçek gürültü temsil edilir. Diğer insanlar bazen o kişiye çok yakınsa çınlama seslerini duyabilir.
Peki kulak çınlaması nedenleri nelerdir? Madde madde bakalım.
- Yaşa bağlı işitme kaybı
- Ses kirliliği
- Kulak enfeksiyonları ve hastalıklar
- Kulak kiri birikimi
- Baş ve boyun travmaları
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Stres ve anksiyete
Yaşa bağlı işitme kaybı (presbycusis)
Yaş ilerledikçe, iç kulaktaki sinir hücrelerinin zarar görmesi sonucu işitme kaybı yaşanabilir. Bu durum, özellikle 60 yaş üstü bireylerde kulak çınlamasına neden olabilir.
Ses kirliliği
Uzun süreli yüksek ses seviyelerine maruz kalmak (konserlerde, kulüplerde veya iş yerinde) iç kulağa zarar verebilir.
Kulak enfeksiyonları ve hastalıklar
Orta kulak enfeksiyonları, Meniere hastalığı gibi kulak hastalıkları veya eustaki tüpünün işlev bozukluğu da tinnitusa yol açabilir.
Kulak kiri birikimi
Kulak kiri her ne kadar kulağımızı koruyan bir madde olsa da fazlası kulak kanalını kapatabilir ve ses dalgalarının iç kulağa ulaşmasını engelleyerek çınlamaya neden olabilir.
Baş ve boyun travmaları
Kafa ve boyun bölgesinde yaşanan travmalar; iç kulak yapısını, işitme sinirlerini veya beyinle ilgili bölgeleri etkileyerek kulak çınlamasına sebep olabilir.
Bazı ilaçların yan etkileri
Aspirin, bazı antibiyotikler ve kanser ilaçları gibi ilaçların yüksek dozları, kulak çınlamasını ortaya çıkarabilir.
Stres ve anksiyete
Psikolojik faktörler, özellikle stres ve anksiyete, kulak çınlamasının şiddetini ve sıklığını artırabilir.
Bu nedenlerin her biri, kulak çınlamasının potansiyel tetikleyicileri olarak görülebilir. Ancak tinnitus genellikle birden fazla faktörün birleşimi sonucu ortaya çıkar. Bu nedenle, kesin nedenin belirlenmesi ve uygun tedavi yönteminin seçilmesi için bir sağlık profesyoneline danışmak gerekir.
Kulak çınlaması neyin habercisi?
Kulak çınlaması yukarıdaki nedenlerin yanı sıra bazı ciddi rahatsızlıkların da habercisi olabilir. Eğer “Kulak çınlaması ne zaman tehlikeli olur?” diye merak ediyorsanız bu sebepleri de bilmelisiniz.
- Östaki borusu disfonksiyonu
- Kan damarı bozuklukları
- Meniere hastalığı
- Temporomandibular eklem bozuklukları
- Vvestibüler sinirde oluşan kanserli olmayan tümör
- Otoskleroz (kulaklarınızın içinde anormal kemik büyümesi)
- Lupus veya romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar
Kulak çınlaması belirtileri farklı türde olabilir.
Kulak çınlaması belirtileri arasında en yaygın olan kulaklarda sürekli veya aralıklı olarak duyulan çınlama ve çıtırtı, vızıltı gibi seslerken başka belirtiler de görülebilir. Çınlamanın ses seviyesi zamanla değişiklik de gösterebilir ve ses şiddetinde dalgalanmalar olabilir.
Uykuya dalarken ya da bir şeye konsantre olduğunuzda da kulak çınlaması daha belirgin hâle gelebilir. Bu da uyku problemlerine ve günlük aktivitelerde dikkati toplama noktasında güçlük çıkarabilir.
Kulak çınlaması tanısı nasıl konuyor?
Sağ veya sol kulak çınlaması ya da her ikisinin de sizi rahatsız ettiği durumlarda bir kulak burun boğaz (KBB) doktoruna görünmenizde fayda var. Tanı süreci, hasta ile detaylı bir tıbbi geçmiş görüşmesi yapılması ve fiziksel muayene ile devam eder.
Kulak çınlamasının özellikleri, şiddeti ve etkilediği yaşam alanlarını sorgulamanın ardından bazı testler yapılabilir.
- İşitme testleri (Odyometri): İşitme seviyelerini ve işitme kaybı varlığını belirlemek için kullanılır.
- Timpanometri: Orta kulak basıncını ve işlevini değerlendirmek için yapılır.
- Görüntüleme testleri: MR veya CT taramaları gibi baş ve boyun bölgesindeki yapısal anormallikleri tespit etmek amacıyla yapılabilir.
Kulak çınlaması nedeni genellikle bu değerlendirmeler sonucunda belirlenebilir. Ancak bazı durumlarda spesifik bir neden bulunamayabilir. Bu durumda, tedavi semptomların yönetimine odaklanılır.
Kulak çınlaması tedavisi var mı?
- Ses terapisi (Maskeleme)
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
- İlaç tedavisi
- İşitme cihazları
Ses terapisi (Maskeleme)
Tinnitus seslerini maskelemek için dışarıdan belirli seslerin kullanılması tekniğinde, beyaz gürültü makineleri, uygulamalar veya düşük seviyeli arka plan müziği kullanılabilir.
Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
Bu yöntem, kulak çınlamasının yol açtığı stres ve anksiyeteyi yönetmeye yardımcı olan psikolojik bir terapi. Kişinin tinnitus algısını ve buna verdiği tepkileri değiştirmesi amaçlanır.
İlaç tedavisi
Tinnitusun altında yatan bir sağlık problemi varsa (örneğin, enfeksiyon) ilgili durumu tedavi etmek için ilaçlar kullanılabilir. Ancak kulak çınlaması için özel bir ilaç tedavisi maalesef yok.
İşitme cihazları
İşitme kaybı olan kişilerde, işitme cihazları tinnitus seslerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Kulak çınlaması için kesin bir “tedavi” olmasa da birçok yöntem semptomların şiddetini azaltmaya ve etkilediği kişinin yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. Kulak çınlaması tedavi seçenekleri, rahatsızlığın nedenine ve semptomların şiddetine göre değişiklik gösterir.
Kulak çınlamasını bazı noktalara dikkat ederek kendiniz de önleyebilirsiniz.
- Uzun süre yüksek seslere maruz kalmaktan kaçınmak, iç kulağa zarar vermeyi önleyebilir.
- Düzenli kulak temizliği ve sağlık kontrolü, enfeksiyon riskini azaltır. Sağ kulak çınlaması gibi özellikle bir kulağınızda bir sıkıntı varsa bu kulağınıza daha dikkat edebilirsiniz.
- Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku, genel sağlığı destekler ve kulak çınlama riskini azaltabilir.
- Yoga, meditasyon ve derin nefes alma teknikleri gibi stres yönetimi yöntemleri, tinnitusun tetiklenmesini önleyebilir.
Kulak çınlaması, pek çok kişiyi etkileyen karmaşık bir durum. Semptomlarınız varsa mümkün olan en iyi sonucu elde etmek için bir KBB doktoruna başvurmanız gerekir. Erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri, kulak çınlaması ile başa çıkmada büyük bir fark yaratabilir.
Belirttiğimiz önleme stratejilerini uygulayarak, kulak çınlamasının riskini azaltabilir ve genel kulak sağlığınızı koruyabilirsiniz. Kulak çınlamasıyla mücadelede en önemli adım, bilinçli olmak ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını benimsemekten geçiyor.
