Çocukken yaşadığımız zorlukların etkisini birçoğumuz derinden hissediyoruz. Peki bu zorlukların beyin fonksiyonlarımız üzerinde de etkisi olduğunu söylesek?
2024 yılında yayımlanan “Dimensions of early life adversity and their associations with functional brain organisation” (Erken yaşamdaki sıkıntıların boyutları ve bunların işlevsel beyin organizasyonuyla ilişkileri) isimli araştırma önemli sonuçlar ortaya koydu.
Erken yaşta karşılaşılan zorlukların beyin fonksiyonları ile nasıl bir ilişkisi olduğunu tespit etmeyi amaçlayan araştırma, çocukluk döneminde yaşanılan çeşitli zorlukların beynimizi nasıl şekillendirdiğini ortaya çıkarmaya odaklanıyor.
Araştırma sonuçlarına geçmeden önce metodolojiye bir göz atalım.
Çocuklar üzerine gerçekleştirilen bu araştırma toplam 5798 çocuğun dahil olduğu bir örneklem üzerinde yapılıyor.
Araştırmaya katılan 5798 çocuk katılımcının, %51,43’ü kız %48’57’si erkek ortalama yaşlarınınsa 7.5 olduğu görülmekte.
Yaşanılan zorluklara (fiziksel istismar, cinsel istismar, ev içi şiddet, topluluk şiddeti, ebeveyn ihmali, maddi yoksunluk, travmatik olaylar) yönelik yapılan anket çalışmasına ek olarak fonksiyonel MRI görüntülemeleri yapılıyor.
Daha sonra, elde edilen veriler analiz edilerek bahsedilen zorlukların beyin fonksiyonları üzerindeki etkisi tespit edilmeye çalışılıyor.
Bulguları incelemeye başlayalım. Beynin duygulardan sorumlu bölgesi başta olmak üzere çeşitli bölgeleri etkileniyor!
Fiziksel istismar, cinsel istismar, ev içi şiddet, topluluk şiddeti, ebeveyn ihmali, maddi yoksunluk, travmatik olaylar olarak nitelendirilen zorluklar beynin çeşitli bölgelerini etkiliyor.
Çalışma, fonksiyonel beyin organizasyonu, somatosensoryel fonksiyonlar (duygusal algı ve vücut hissiyatı), subkortikal fonksiyonlar (motor fonksiyonlar, bazı temel duygusal işlemler ve hafıza) ve son olara genel beyin fonksiyonları üzerindeki etkilere odaklanıyor.
Ulaşılan sonuçlar beynin duygulardan sorumlu bölgesi başta olmak üzere saymış olduğumuz bölgelerin gelişiminin çocukluk döneminde yaşanılan zorluklardan etkilendiğini gösteriyor.
En güçlü etki finansal zorluklar sebebiyle görülüyor! En büyük etkisiyse duygulardan sorumlu bölge üzerinde!
Çocukluk döneminde yaşanan finansal zorlukların, ev ve çevre istikrarsızlığının ve de ebeveyn ihmalinin beyindeki bağlantılar arasındaki kümelenmeyi azalttığı, bunun da beyin bölgeleri arasındaki koordinasyonu zayıflattığı belirtiliyor.
Yaşanan finansal zorlukların beyin bölgeleri üzerindeki en güçlü etkiyi somatosensoryel (duyusal algı) ve subkortikal (motor fonksiyonlar ve temel duygusal işlemler) ağlar üzerinde gösterdiği belirtiliyor.
Ebeveyn ihmali ve de ev ve çevre istikrarsızlığınınsa beynin genelinde etki gösterdiği sonucuna ulaşılıyor.
Özetle, bu araştırma çocukların erken yaşta karşılaştıkları zorlukların beyin yapıları üzerinde önemli etkileri olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar çocukların karşılaştıkları farklı türdeki zorlukların, beyinlerindeki farklı bölgeleri ve fonksiyonları çeşitli şekillerde etkilediği ve bu etkilerin, çocukların ruh sağlığına yansıyacağı sonucuna ulaşıyor.
Çalışmada, özellikle yaşanan finansal zorlukların beyin organizasyonu ve ruh sağlığı üzerindeki güçlü etkileri üzerinde durularak bu konuya dikkat çekiliyor.
Tabii her bilimsel araştırmada olduğu gibi bu araştırmanın da bazı kısıtları olduğunu ve yalnızca kendi örneklemi kapsamında genişletilebileceğini tekrar hatırlatarak içeriğimizi noktalayalım.
