Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilim Vakfı öncülüğündeki astrofizikçiler dün Washington DC, Brüksel, Santiago, Şangay, Taipei ve Tokyo’da birebir anda gerçekleştirilen toplantılar ile birinci kez bir kara deliğin fotoğrafının çekildiğini kamuoyuna duyurdu.
Kara delik fotoğrafının hikayesi!
NTV’den İlker Koçaş’ın haberinde verilen ayrıntılara nazaran; Event Horizon Telescope direktörü Sheperd Doeleman dün gerçekleşen tarihi açıklamanın neden bir fotoğraf karesinden çok daha fazla olduğunu şu kelamlar ile özetledi: “Daha evvel görünmez olarak kabul edilen kara deliği gördüğümüzü açıklamaktan gurur duyuyorum.”
Peki bir avuç bilim insanı varlığı teorik olarak kabul gören lakin pratikte kimsenin gözlemleyemediği kara delikleri nasıl buldu ve fotoğrafladı. Öbür bir deyişle bilim insanları görünmezi nasıl gördü? Kara deliklerin çekim gücü o kadar fazladır ki ışığı bile içine çeker.
Bu da kara deliklerin saptanmasını ve fotoğraflanmasını neredeyse imkansız hale getirir. Ancak kara delikler ‘event horizon’ (olay ufku) olarak isimlendirilen şeye sahiptir. Olay ufku dönüşü olmayan bir noktayı belirleyen bir hudut olarak isimlendirilmektedir.
Zira bu eşiği geçen ışık ve unsur kara delikten kaçmaz, lakin uzay ufku olay ufkunda parlayan bir çember oluşturacak halde eğilme meydana gelir. İşte dün yayınlanan fotoğrafta kara deliğin “olay ufku” olarak isimlendirilen, kütle çekiminin en güçlü olduğu eşik bölgesi görülebiliyor.
Yani kısacası Event Horizon Telescope’un yakaladığı şey, objenin bir çeşit siluetidir.
Gezegenimizden 53 milyon ışık yılı, 520,000,000,000,000,000,000 kilometre uzaktaki Başak (Virgo) kadro yıldızındaki M87 Galaksi’sinin merkezindeki harika kütleli kara deliğin fotoğrafını çekmek için dünyanın farklı bölgelerinde yer alan 13 teleskop kullanıldı.
Yaklaşık 200 bireyden oluşan bir bilim takımı, bu 13 teleskobu M87 galaksisi tarafına çevirip 10 gün boyunca kara deliği saptayabilmek umudu ile merkezini gözledi.
10 günün sonunda elde edilen bilgiler o kadar büyüktü ki bunu internet üzerinden göndermek neredeyse imkansıza yakındı. Bu nedenle 13 teleskobun elde ettiği datalar yüzlerce sabit şoförde depolanıp Boston ve Bonn’daki süreç merkezlerine aktarıldı ve ortaya bu ikonik kare çıktı.
Sadece 8 radyo teleskobunu kullanarak İstanbul’da bir kafede otururken Pekin’e baksaydınız Çin’in başşehrinde elinde akıllı telefonu ile bir şeyler okuyan sıradan birinin ekranındaki harfleri tek tek seçebilirdiniz.
