Son günlerde Dünya’nın kabuğunun altı oldukça hareketli, bu hareketliliğin sonucu da ardı ardına haberini aldığımız volkanlar. Japonya’da volkan patlamaları nedeniyle yeni bir ada oluştururken, İtalya ve İzlanda da yeniden harekete geçen yanardağlarla mücadeleye hazırlanıyor.
İzlanda, yaşadığı deprem fırtınasının nedeni olarak okyanus tabanında, ülkeye yakın bir noktada gerçekleşen volkan patlamalarını gösteriyor. Japonya’da ise ülkenin açıklarında benzer bir olay yaşanırken, binlerce adadan oluşan ülkeye bir ada daha eklendi. Son olarak İtalya’da Etna yanardağı harekete geçti. Peki bu olaylar ülkemizi nasıl etkileyebilir?
Onlarca volkan şu anda aktif
https://www.youtube.com/watch?v=https://www.youtube.com/watch
Smithsonian Enstitüsü’nün 11 Ekim 2023′te yaptığı açıklamaya göre Dünya çapında 46 yanardağ aktifti. Bu yanardağların bazıları aktivitelerini durdururken yeni yanardağlar faaliyete geçti. İzlanda’da Fagradalsfjall Yanardağı, depremlerin ardından volkanik faaliyetler nedeniyle acil durum ilan edilmesine neden oldu. İtalya’da Etna yanardağı da yeniden parçacık ve duman püskürtmeye başladı.
İzlanda Meteoroloji Dairesi, Reykjanes adı verilen yarımadada patlama olasılığının arttığını belirterek ülkeyi turuncu alarma geçirdi. Birkaç gün içinde gerçekleşmesi beklenen patlama, akıllara 2021 yılını getiriyor. 2021’de yaşanan patlama sonrasında Avrupa’nın önemli kısmında hava ulaşımı aksamıştı.
İtalya’da Sicilya Adası’nda bulunan Etna, ülkenin en büyük yanardağlarından biri. Ülkenin Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü (INGV) tarafından yapılan açıklamada, yanardağın güneydoğusundaki bir kraterden güçlü bir lav akışı olduğu ve püskürtülen küllerin 4500 metre yüksekliğe ulaştığı ifade edildi. Küller sebebiyle Etna’nın yakınındaki yerleşim birimleri kül altında kaldı. Etna, Avrupa’nın en yüksek aktif yanardağı olarak biliniyor.
Japonya’da ise eski adıyla Iwo Jima, yeni adıyla Iwoto’nun yaklaşık 1 kilometre açığında bir volkanik yapının faaliyete geçmesi ise yeni bir ada ortaya çıkarmıştı. Bu bölgede de yanardağ faaliyetleri devam ediyor. Buradaki patlama, Temmuz ayında ortaya çıktı.
Volkanları iklim değişikliği ve yörünge değişimleri etkiliyor
Endonezya, Japonya, Rusya, ABD, Papua Yeni Gine oldukça aktif bölgeler arasında yer alıyor. En azından yanardağ patlamaları ülkemize yakın noktalarda gerçekleşmiyor ancak patlamaların etkisinin büyük olması durumunda, başta hava trafiği olmak üzere pek çok aksaklığa da neden olabiliyor.
Aslında yanardağ aktivitelerinin tetiklenmesinin pek çok farklı nedeni bulunuyor. Tektonik hareketlere ek olarak Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızının çok küçük oranlarda bile olsa değişmesi, volkanlardaki magma basıncının artmasına neden oluyor. Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönme hızında yaşanan değişimler, rotasyon yönünü de değiştiriyor. Bu da magmaların daha önceki baskı noktalardan farklı, daha zayıf noktalarda patlamalar yaratmasına neden oluyor.
İklim değişikliği de genel olarak volkan faaliyetlerini daha da arttırıyor. Yüzey kabuğunun ısınması, buzulların azalması yüzey kabuğunu basınca ve sıcağa karşı daha zayıf hale getiriyor. Şu andaki yanardağ faaliyetleri üzerine derinlemesine bir araştırma olmasa da 2014 yılındaki benzer bir sürecin ardından yapılan akademik çalışmalar, Dünya’nın dönüşünde oluşan değişimlerin ve iklim krizinin volkanlar üzerindeki etkisini ortaya koymuştu.
