Yıkıma baktığımızda, küçük bir alanda devasa enerji yayan atom bombalarıyla aynı enerjiyi geniş bir alana yayan depremleri aynı tartıya koymak pek de tutarlı olmaz. Yine de soru işaretlerini giderelim.
Ülkemizi derinden sarsan Kahramanmaraş depremi, beraberinde büyük bir yıkım getirdi. Bunun ardından pek çok yerde depremin büyüklüğünün kavranabilmesi için benzetmeler yapıldığını gördük. Atom bombası ise bunların arasında en yaygını oldu desek yanlış olmaz.
Baştan söylemek gerek; standart bir atom bombası olmadığından “deprem x atom bombası büyüklüğündeydi” demek pek de tutarlı olmaz. Zira tarihte, Kahramanmaraş depreminin yaydığı enerjiden daha yüksek seviyede enerji yaymış olan bombalar gördük. Spesifik olarak baktığımızda ne değişecek peki?
Sosyal medyada en çok karıştırılan konulardan birisi:
Büyük çoğunluk, patlama etkisiyle ortaya çıkan enerjinin yüzeyde, deprem kaynaklı olanın ise yerin altında ortaya çıktığı gerçeğini kaçırıyor.
Bunun yanında söz konusu karşılaştırmayı yaparken patlayıcıların küçük bir alanda devasa bir enerji ortaya çıkarırken, depremin bu enerjiyi geniş bir alana yaydığını unutmamak gerek. Bu da enerjinin tek bir yerde ve çok güçlü bir şekilde hissedilmesinin önüne geçiyor.
Bu yüzden deprem bölgesinde atom bombası etkisi görmüyoruz.
Çünkü dediğimiz gibi hem enerjinin geniş bir alana yayılması hem de yer tarafından sönümlenmesi söz konusu. Fakat sismik dalgalar göz önünde bulundurulduğunda gün sonunda ortaya çıkan enerji değişmiyor.
Yani enerji miktarı yıkıma göre değil, sismik dalgalardan alınan verilere göre belirleniyor.
Richter ölçeğinde depremler arasındaki şiddet 1 değil, 10 birim olarak ilerliyor.
Yani 7 büyüklüğündeki bir deprem, 6 büyüklüğündeki depremin 10 katı büyüklüğüne sahip oluyor. Şiddet ise 30 birim olarak ilerliyor. Bu da 6 ile 7 büyüklüğündeki depremlerin şiddetleri arasında 30 kat olduğu anlamına geliyor.
Peki bu depremle açığa çıkan enerji, hangi bombanın 500 katı?
Little Boy
Kahramanmaraş depremiyle birlikte açığa çıkan enerji 32 petajoule olarak gösteriliyor. Hiroşima’ya atılan bomba Little Boy bombası ise 0,063 petajoule enerjiye sahipti. 1000 terajoule’ün 1 petajoule’e eşit olduğunu düşünürsek depremde açığa çıkan enerji, Little Boy’un saldığı enerjinin 500 katından bile fazla.
Öte yandan Rusya’nın Çar bombasının ortaya çıkardığı enerji, 210 petajoule seviyelerindeydi.
Bu da Kahramanmaraş depreminde meydana gelen enerjinin 6,5 katından fazla demek.
Ama Richter ölçeğinde bu enerjinin dengi, yaklaşık 8,1 şiddetinde bir deprem olarak görülüyor. Fakat bomba havada aktif edildiğinden enerjinin sismik dalgalara çevrilmediğini belirtelim.
Aynı şiddette olan atom bombası ve depremin aynı yıkıma sebep olmamalarının nedeni de daha önce belirttiğimiz üzere depremlerin bu enerjiyi tek bir yerde toplamayıp geniş bir alana dağıtıyor oluşları, yerin altında gerçekleşmeleri ve dolayısıyla da yerin, söz konusu enerjinin belli bir miktarını sönümlemesi diyebiliriz.
Kaynaklar: Open Hazards, USGS
