Ukrayna yaklaşık 10 yıl evvel bölgeyi inançlı ilan ederek turist ziyaretlerine açmış, bölgeye turistik tipler düzenlemeye başlamıştı. Açıldığı periyottan Agünümüze kadar Çernobil’e binlerce turist akın etti.
American Cancer Society kurumuna nazaran yüksek dozlarda radyasyon maruziyeti doku hasarına, akut hastalıklara sebep olabiliyor ve kanser riskini artırabiliyor lakin 21. Yüzyılda radyasyon her yanımızı sarmış durumda ve bu durumdan kaçınmak ne yazık ki pek de kolay olmuyor. Ayrıyeten bu radyasyon yalnızca beşeri kaynaklardan dolayı de oluşmuyor, canlı organizmaların ürettiği radyasyon ile güneşlerden ve yıldızlardan gelen kozmik radyasyon da bu oluşuma katkı sağlıyor.
Radyasyon maruziyet dozu
Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan ortalama bir vatandaşın yılda 3 milisievert (3 millisieverts-mSv) doz radyasyona maruz kaldığı belirtiliyor ki bu dozun güvenli kabul edilebilecek limitler içerisinde olduğu söyleniyor. Tıbbi görüntüleme formülleri ise 1 mSv ünitesinden 20 mSv (Bilgisayarlı Tomografi) ünitesine kadar radyasyon yayabiliyor.
50 mSv ile 200 mSv ortasındaki radyasyon dozları organizmalarda çeşitli kromozomal hasarlara sebep olabiliyor. 200 mSv ile 1.000 mSv kanda süreksiz lökositopenilere sebebiyet verebiliyor. Önemli radyasyon hasarı 2.000 mSv’nin üzerinde başlıyor ve 10.000 mSv ve üzerindeki seviyelere birkaç gün maruz kalmak mevte yol açıyor.
Çernobil faciasından sonra bölgedeki yüzlerce çalışanın ve tasfiye çalışanın yaklaşık 8.000 ila 16.000 mSv radyasyona maruz kaldığı düşünülüyor ki bu ölçü da 80.000 ila 160.000 adet göğüs X-ray görüntülemesine denk geliyor; bu maruziyet vaktinde 134 personelin radyasyona bağlı önemli sıhhat sorunları yaşamasına, 28 çalışanın ise ölmesine sebep olmuştu.
Çernobil reaktörü patladığı vakit ölümcül seviyede radyasyon açığa çıkıp etrafa saçılmıştı lakin hava şartlarından ve değişen rüzgarlardan ötürü radyoaktif serpinti etrafa eşit oranlarda dağılmadı.
Çernobil’e yakın köylerde bile radyasyon eşit dağılmadı hatta radyasyon ölçüsü sokaklar ortasında bile farklılık gösterebiliyordu.
Çernobil ziyaretleri denetimler eşliğinde gerçekleşiyor
Çernobil reaktörünü yıkıntıları hala radyoaktif ve bu yıkıntıların yaklaşık 20.000 yıl boyunca radyoaktif durumda olacağı düşünülmekte lakin Çernobil‘de halka açık olan bölgelerin reaktöre yakın olmalarına karşın facia başlangıcında daha düşük radyasyon dozlarına maruz kaldığı düşünülüyor.
Bütün bunlarla bir arada radyasyon güvenliği konusundaki tasalar devam ediyor ve turistlerin tur vaktinde kendi başlarına dolaşmalarına müsaade verilmiyor ve turistler yalnızca belirli bölgeleri ziyaret edebiliyor.
Çernobil’e yapılan günlük ziyaretlerde turistler, dozimetri denetimi yahut radyasyon ölçümü için resmi bir denetim noktasından geçiyor ve tekrar tıpkı noktadan bitiyor. Ayrıyeten çeşidin orta noktasında da ek bir radyasyon denetim noktası bulunuyor ve turistler burada da denetim ediliyor.
Ayrıca ziyaretçiler yapılara yahut bitkilere mutlaka dokunamıyor ve bölgeden rastgele bir eşya çıkaramıyor; turistler kameralarını yere koyup çekim yapamıyor ve yerlere oturamıyor.
Ukraynalı turizm ajansı temsilcileri, Çernobil’e yapılan rezervasyonların Mayıs ayında % 30 civarında arttığını belirtiyor ve HBO ”Çernobil” dizisinin popülaritesinden ötürü yaz aylarında bu ölçünün daha da yükseleceğini düşünüyor.
