Sıvı Su Gibi Ama Buz

Hayatın kaynağı olarak gösterilen suyun birden fazla formu bulunuyor. Su ve formları üzerinde araştırma yapan bilim insanları, suyun donma hali olan buz için yeni bir tür keşfettiler. University College London ve Cambridge Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, bildiğimiz tüm diğer buzlardan daha çok sıvıya benzeyen yeni bir buz türü keşfettiler. 

Amorf buz türüne ait olan MDA isimli bu buz şekilsiz. Yani molekülleri daha çok suda olduğu gibi düzensiz bir biçimde. Dünya üzerinde genel olarak düzenli bir yapıya sahip kristal buz görüyoruz. Amorf buz türü aslında kafamızı uzaya yönlendirdiğimizde karşımıza çıkan ana buz türü olarak biliniyor.

Uzay gibi soğuk ortamlar buzun kristal oluşturacak termal enerjisinin oluşmamasına neden oluyor.

Science dergisinde yayımlanan çalışmaya göre araştırma ekibi, -200 santigrat dereceye kadar soğutulmuş metal kavanozun içerisine sıradan buzlarla çelik topları ekleyip kuvvetlice çalkaladılar. Bilyeli öğütme adı verilen bu işlem sonucunda buzun farklı bir formu ortaya çıktı.

Sıvı su ile aynı yoğunlukta buz oluştu.

Bu işlem sonucunda normal şartlarda daha küçük sıradan buz parçalarının olması beklenirdi, ancak bunun yerine sıvı su ile aynı yoğunlukta katı haldeki suya benzeyen şekilsiz buz formu oluştu. Bilim insanları; bu yeni buza “Medium-ensity Amorphou (MDA)” adını verdiler.

Bu buz türü aslında uzayda sıklıkla bulunan bir tür.

Araştırma ekibi, Jüpiter, Satürn gibi gaz devlerinin oluşturduğu gelgit kuvvetlerinin, bu bilyeli öğütme sistemine benzer bir etki yaptıklarını belirtti. Daha çok ince beyaz bir toza benzeyen bu buz türünün dış Güneş Sistemi’nin buz uydularında da var olabileceği öne sürüldü.

MDA, buz depremlerini tetikleyebilir.

Özel bir buz türü olan MDA, yeniden ısıtılıp kristalleştirildiğinde olağanüstü miktarda ısı açığa çıkarabiliyor. Bu da Jüpiter’in Ganymede uydusunda olduğu gibi kilometrelerce kalınlıktaki buz örtüsü üzerindeki tektonik hareketler ve “buz depremleri” oluşmasına neden oluyor.

20 kristal buz formunu biliyoruz, ancak amorf buz türlerinde araştırmalar yetersiz.

University College London’da Profesör Christoph Salzmann, “Su tüm yaşamın temelidir. Varlığımız buna bağlı, onu aramak için uzay görevleri başlatıyoruz, ancak belirli bir bakış açısından tam olarak anlaşılmış. Şu ana kadar 20 kristal buz formu biliyoruz, ancak daha önce yüksek yoğunluklu ve düşük yoğunluklu amorf buzlar olarak bilinen yalnızca iki ana amorf buz türü keşfedildi. Bu keşif, sıvı su ve onun birçok anormalliği hakkındaki anlayışımız için geniş kapsamlı sonuçlara sahip olabilir.” ifadelerini kullandı.