Bir cam bardağı yere düşürdüğünüzü düşünün, normal şartlarda tuzla buz olur. Fakat uygulanan kuvvet farklılaşınca gösterdiği tepki de farklılaşıyor. Nasıl mı?
Bir bardağın altından bir delik açmak isterseniz muhtemelen bardağı kırarsınız. Peki ufak bir kimya bilgisiyle bu sorunu ortadan kaldırabileceğinizi söylesek?
Burada karşımıza kimyager Nikolai Rehbinder’in araştırması çıkıyor. Sıvıların yüzey gerilimi ve özellikleri üzerine yaptığı araştırmalarla “Rehbinder Etkisi” olarak bildiğimiz fenomeni keşfetti ve bakın neler oldu!
Rehbinder Etkisi, yüzey aktif maddelerin çözelti içindeki yüzey gerilimi ile katı yüzeyler arasındaki etkileşimi ifade ediyor.
Yüzey gerilimi, bir sıvının yüzeyindeki moleküller arasındaki çekim kuvvetini tanımlar ve bu kuvvetler, özellikle sıvıların arayüzeylerindeki davranışları etkiler. Rehbinder, sıvıların arayüzeylerindeki etkileşimleri inceleyerek çeşitli malzemelerin bu etkileşimleri nasıl değiştirdiğini gözlemledi.
Aslında basit bir kupa ile yapılan deney bile Rehbinder Etkisi’nin günlük hayatta ne kadar yaygın olduğunu bizlere gösteriyor. Normalde katı bir cisim elimizde paramparça kalırken su ile aynı işlem uygulandığında bu kırılma yaşanmıyor.
Rehbinder Etkisi’nin endüstriyel alandaki uygulamaları çok çeşitli.
Temizlik ürünleri ve gıda endüstrisi gibi sektörlerde ürün kalitesini artırmak ve üretim süreçlerini optimize etmek için bu etkiden yararlanıldığı biliniyor.
Petrol çıkarma ve madencilik işlemlerinde de kayaçların ve diğer malzemelerin mekanik özelliklerini değiştirerek bu işlemlerin daha verimli yapılmasını sağlamak için Rehbinder Etkisi kullanılıyor.
Peki bu etki nasıl meydana geliyor?
Bu etki, sıvıların katı yüzeylerle etkileşimini açıklar ve iki temel mekanizma üzerine dayanır.
İlk olarak yüzeyin mikroskobik düzeyde sürtünme ve aşınma ile deforme olması geliyor. Mekanik kuvvetin de etkisiyle yüzeyde kırılmalar ve çatlaklar meydana geliyor. İkinci mekanizmaya bakıldığında ise bu, malzeme yüzeyindeki kimyasal reaksiyonlardır. Mekanik kuvvetin etkisiyle, yüzeydeki kimyasal bağlar kırılır ve yeni bağlar oluşur.
Bu reaksiyonlar da basit bir ifadeyle malzeme yüzeyinde gerilim birikimine ve çatlak oluşumuna neden olur.
Katı malzemelerin yüzeyleri enerji açısından daha aktiftir ve bu nedenle kimyasal reaksiyonlara daha yatkındır. Rehbinder Etkisi, su gibi polar sıvıların katı bir malzemenin yüzeyine etki ederek onun yapısal bütünlüğünü ve mekanik özelliklerini değiştirdiği durumu ifade ediyor.
Malzemelerin işlenmesi adına önemli olan bu etkiyi günlük hayatınızda, daha basit işlerde de kullanabileceğiniz aklınızda bulunsun.
