Her gün, dünya gündeminde olmayı başaran Elon Musk’un, geçtiğimiz gün duyurduğu “Bir insana ilk defa Neuralink çip takılması” haberi geniş bir yankı da uyandırdı. Musk’a göre deneme başarılıydı. Takılan kişinin iyileşme sürecinde olduğunu açıklaması ise birçok kişiye Neuralink çipini merak ettirdi.
“Dün ilk defa bir insana Neuralink implantı takıldı ve (o insan) iyileşiyor. İlk sonuçlar umut verici nöron aktivasyon tespiti gösteriyor.” açıklamasının ardından hastanın adı verilmese de çipin nasıl işlediği ve hedefinin neler olduğuna dair bilgiler mevcut.
İnsan hayatını kökten değiştirecek yeniliklerden biri olan Neuralink hakkında bilgileri okurken Elon Musk, yine yapmış yapacağını diyeceksiniz. O zaman Neuralink nedir ve ne işe yarar gibi en merakla araştırılan konulara açıklık getirelim.
Neuralink ve beyin-bilgisayar arayüzü teknolojisi nedir?
Elon Musk’ın vizyonu, insan zekâsını yapay zekâ ile birleştirerek, insanlığın geleceğini şekillendirmek. Bu doğrultuda yol alarak kurduğu Neuralink ise insan beyni ile bilgisayarları doğrudan birleştirmeyi hedefleyen bir yapı.
Neuralink’in temel amacı, özellikle felç gibi motor fonksiyon bozuklukları olan kişilere yardımcı olmak ve onlara daha bağımsız bir yaşam sunmak. Parkinson hastalığı, Alzheimer ve diğer nörolojik rahatsızlıkların tedavisinde de kullanılması hedeflenen çip, beyindeki elektriksel aktiviteyi okuyarak bu bilgileri dijital sinyallere dönüştürüyor ve böylece kullanıcının düşünceleriyle bilgisayarları veya diğer elektronik cihazları kontrol etmesine olanak tanıyor.
Neuralink nasıl çalışıyor?
“Nasıl oluyor da insan beynine ufak çip takıyorlar?” diye düşünenler varsa sorularına cevap verelim. Elon Musk’un “Telepathy” adını verdiği çip, kozmetik olarak görünmüyor ve gidilen her yerde bilgisayar veya mobil cihazdan kontrol etme olanağı sağlayacak şekilde tasarlandı.
Çip, insan vücudunun dayanabileceğinden daha zorlu fizyolojik koşullara karşı dayanıklı olduğu gibi biyouyumlu bir muhafaza içerisinde hava geçirmiyor. Dışarıdan kablosuz şarj edilebilen ve küçük bir pille çalışan Telepathy; gelişmiş, özel ve düşük güçlü bir çip.
Cihaz, sinir sinyallerini işleyerek sinyalleri kablosuz olarak veri akışına çeviren ve bunu da eylemlerle niyetlere dönüştürüp Neuralink uygulamasına iletiyor.
Son derece esnek, ultra ince -saç telinden bile- 64 iplik ve 1024 elektrot aracılığı ile sinirsel aktivite kaydediliyor. Bu hassasiyetin amaçlarından biri de takılma işlemi sırasında ve sonrasındaki hasarı en aza indirmek.
Neuralink çip nasıl takılıyor?
Bu kadar hassas bir şey tabii ki insan cerrahlar ile yerleştirilmiyor. İmplantın dişlerinin çok ince olmasından da kaynaklı cerrahi bir robot kullanılıyor. Robot, iplikleri tam olması gereken yere yerleştiriyor.
Robot, 5 kamera sisteminin optiklerini ve sensörleri ile hareket ederek insan saçından bile ince olan iğnesini kullanarak iplikleri yakalıyor, yerleştiriyor ve serbest bırakıyor.
Neuralink ile amaçlanan faydalar neler? İnsan hayatı üzerine etkileri neler olacak?
En bariz faydalardan biri, felçli hastaların veya motor fonksiyonları kısıtlı olan bireylerin durumunun iyileştirilmesi. Neuralink, beyin sinyallerini doğrudan dijital komutlara dönüştürebildiği için felçli bireylerin tekrar hareket etmelerine veya hareket kabiliyetlerinin bir kısmını geri kazanmalarına yardımcı olabilir.
Neuralink; Parkinson hastalığı, Alzheimer, epilepsi ve diğer nörolojik rahatsızlıkların tedavisinde önemli bir araç da olabilir. Beyin sinyallerini daha iyi anlamak, bu hastalıkların nasıl tedavi edilebileceğine dair yeni yollar sunabilir.
Beyin çipleri, depresyon ve anksiyete gibi zihinsel sağlık sorunlarının tedavisinde de kullanılabilir. Beynin belirli bölgelerine müdahale ederek, bu rahatsızlıklara yol açan kimyasal dengesizliklerin düzeltilmesi bu cihaz sayesinde mümkün olabilir.
Neuralink’in gelecekte tam olarak nelere fayda sağlayacağı konusunda bazı cevapsız sorular olsa da beyin tümörlerinde nüks ve metastaz tespit süresini kısaltabileceği gibi hastaların yaşam beklentisinin arttırabileceği de öngörülüyor.
Neuralink hakkında endişeler de var.
Elon Musk’un deneyin başarılı olduğunu söylemesi ve erken test sonuçlarının umut verici olmasının yanı sıra bazı kaygılar da yok değil. Çipi, implant edecek beyin cerrahisi robotlarının gerekliliği endişe duyulacak konulardan biri. Çünkü bu cihazlar hakkında güvenlik ve eğitim kaygıları var. Bu yüzden de verilerin azlığı, daha fazla çalışma ve araştırma gerektiriyor.
Heyecan ve endişe arasında büyük bir gelgit yaşatan teknolojinin düşüncelerimizi ve psikolojik durumumuzu doğrudan etkileyecek verileri toplaması da soru işareti bırakıyor. Sonuçta bu durum, gizlilik ihlali ve veri güvenliğiyle ilgili ciddi riskler oluşturabilir.
Beyin çipleri, insan zihninin temel yapısına müdahale de edebildiği için insanların düşünce ve karar alma süreçlerine dışarıdan müdahale edilmesi ihtimalini doğuruyor. Örneğin, bu teknolojinin reklamcılık veya politik propaganda gibi amaçlarla kötüye kullanılması, bireylerin özgür iradelerine ciddi müdahalelerde bulunabilir. Ayrıca çip, insan doğasını ve kimliğini yeniden tanımlama potansiyeline sahip olduğundan, derin etik ve moral soruları gündeme getiriyor.
Araştırma az olunca, kaygısı da çok oluyor.
Enfeksiyon riski, beyin dokusuna zarar verme, nörolojik fonksiyonlarda bozulma veya istenmeyen psikolojik etkiler de olası Neuralink dezavantajları arasında yer alıyor.
Bir diğer durum ise toplumsal eşitsizlik. Oldukça pahalı bir teknoloji olması, belirli bir sosyoekonomik gruba erişim demek. Bu da sanki hiç yokmuş gibi zengin ve fakir arasındaki uçurumu daha da açabilir. Bu teknolojiye erişimi olan bireyler, zihinsel ve fiziksel yetenekler açısından erişimi olmayanlara göre avantajlı hâle gelebilir.
Neuralink aslında bir ilk değil.
Çip implante edilmiş kişilerden biri
Konu, Elon Musk’un yaptığı bir şey olunca hemen ilk olabileceği düşünülüyor ancak durum pek de öyle değil. Utah merkezli Blackrock Neurotech, 2004’te ilk beyin implantı yapmıştı. Bunun yanı sıra Precision Neuroscience ve Paradromics gibi birçok şirket, bu tarz sistemler yaratmıştı.
Gelişmekte olan bu teknolojiyi Bill Gates ve Jeff Bezos de destekliyor. Destekledikleri Synchron teknolojisi de bir süredir test ediliyor. Ve şimdilik dört hastada beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) teknolojisi mevcut.
