Dünyanın en karmaşık ve en büyük kumulları arasında gösterilen Fas’taki Lala Lallia adlı kumulun yaşı ilk kez hesaplanabildi.
Kumullar, çöllerde ya da deniz kıyılarında, rüzgârlarla oluşan ve yüksekliği yüzlerce metreyi bulabilen coğrafi yapılardır. Afrika’da, Asya’da ve Kuzey Amerika’da görülen bu yapılara Mars yüzeyinde de rastlanabiliyor.
Şimdiyse bilim insanları, Fas’ta bulunan Lala Lallia adlı kumulun yaşını hesaplamayı başardı.
Kumulları anlamak, geçmişi anlamaya yardımcı olacak
,
Şekillerine göre yıldız kumulu, piramit kumulu gibi isimler alan kumulları anlamak, Fas’taki çalışmayı yürüten Birkbeck Üniversitesi’nden Profesör Charles Bristow ve Aberystwyth Üniversitesi’nden Profesör Geoff Duller‘a göre, geçmişteki rüzgarları ve iklimi de anlamanın bir yolu. İkilinin yaptığı incelemeler sonucunda Lala Lallia adlı kumulun 13 bin yaşında olduğu ortaya çıktı.
Yüksekliği 100 metre, kollarının genişliği ise 700 metre olan bu kumul, ilk oluşumundan sonraki sekiz bin yıl boyunca büyümezken, son birkaç bin yılda ise hızla genişledi. Duller, “Bu bulgular büyük ihtimalle çok kişiyi şaşırtacak, çünkü bu dev kumulun nasıl oluştuğunu ve çölde yılda 50 santimetre hızla dolaştığını görebiliyoruz.” diyor.
Işınma tarihlemesi yöntemini kullanan bilim insanları, böylece kumulların en son ne zaman güneş ışığına maruz kaldığını hesaplayabiliyorlar. Kumlar, yerin altında gömülü kaldıklarında kristallerine doğal ortamdaki radyoaktiviteden gelen enerjiyi depoluyorlar. Sonrasında yapılan incelemelerde, fotoğraf banyosuna benzer karanlık odalarda kum tanelerindeki ışıma inceleniyor. Böylece kumulların yaşı da belirlenebiliyor.
