Dinozor kemiklerinin milyonlarca yıl önceye dayandığını nasıl biliyoruz? Bilim insanlarının kullandığı yöntemler bu sorunun cevabını veriyor.
Dinozor kemiklerinin yaşını belirlemek, yalnızca fosilleri incelemekle sınırlı değil. Kullanılan bilimsel yöntemler hem karmaşık hem de oldukça etkileyici.
Peki nasıl bir yöntem kullanılıyorlar ki yaşlarını “şıp” diye belirleyebiliyorlar?
Radyometrik tarihleme, günümüzde fosillerin yaşını belirlemek için en yaygın kullanılan yöntemdir.
Bu yöntem, izotopların özelliklerine dayanır. İzotoplar, aynı elementin proton sayısı aynı fakat nötron sayısı farklı olan varyantlarıdır.
Atomlar, eşit sayıda proton ve nötron içerebilir. Ancak nötron sayısı fazla veya az olduğunda, atom kararsız hâle gelir ve daha kararlı bir duruma ulaşana kadar parçacıklarını atar.
Süreç, radyoaktif bir saat gibi işler ve kararsız izotoplar zamanla kararlı izotoplara dönüşür.
Bir izotopun yarı ömrü, örnekteki ebeveyn atomların yarısının kız atomlara dönüşmesi için geçen süreyi ifade eder.
Bilim insanları, ebeveyn ve kız atomlarının sayısını ölçmek için kütle spektrometresi adlı bir cihaz kullanır. Ebeveyn izotopların sayısı ne kadar fazlaysa ve kız izotopların sayısı ne kadar azsa, örnek o kadar gençtir.
Kısa yarı ömürlü izotoplar, dinozor kemiklerini tarihlendirmek için uygun değildir. Dinozor kemikleri milyonlarca yıl yaşında olduğu için daha uzun yarı ömre sahip izotoplar kullanılır.
Karbon-14 tarihlemesi, arkeologların insan yapımı eserlerin yaşını belirlemek için kullandığı en bilinen radyometrik tarihleme yöntemidir.
Ancak karbon-14’ün yarı ömrü sadece 5.730 yıldır, bu da onu 50.000 yıldan daha eski örnekler için etkisiz kılar. Dinozor kemikleri ise milyonlarca yıl yaşındadır, yani daha uzun yarı ömre sahip izotoplar gereklidir.
