Uçsuz bucaksız çöllerdeki, dalga şeklini andıran kum tepelerinin nasıl oluştuğunu hiç düşündünüz mü? Bir tarafı yüksek bir tarafı alçak… Bu güzel görüntü nasıl oluşuyor dersiniz?
Bu şekillerin oluşumunda herhangi bir insan müdahalesi elbette söz konusu değildir. Bu dalga şekillerinde rüzgârın payı oldukça büyüktür.
Gelin, konuyla ilgili detayları aktaralım.
Dalga şeklindeki kum tepeleri, rüzgârın zemindeki kum tanecikleri üzerine uyguladığı kuvvetin etkisiyle oluşur.
Bir kum tanesinin rüzgârın etkisi ile nasıl hareket edeceğini ise üç farklı kuvvet belirler. Kütle çekim kuvveti, kum tanesinin zemin üzerinde sabit kalmasını sağlarken rüzgâr da estiği yönde kum tanelerinin sürüklenmesini sağlar.
Ayrıca rüzgâr, kum tanelerinin yüzeyinde hareket ederken oluşan basınç farkı, tanenin üzerine bir kaldırma kuvvetinin etki etmesine sebep olur. Kum tanelerinin rüzgârın etkisiyle ne kadar yükseleceğine ve ne kadar uzağa taşınacağını; şekli, yoğunluğu ve kütlesi ile rüzgârın hızı belirler.
Mesela kütlesi ve yoğunluğu büyük olan kum taneleri ancak zemin üzerinde yuvarlanarak sürüklenebilir.
Bazı taneler ise kaldırma kuvvetinin etkisiyle biraz yükselir, kısa bir süre havada kaldıktan sonra tekrar yere düşer. Çok küçük taneler ise daha yüksek ve daha uzak mesafelere taşınır.
Taneciklerin hareketindeki bu farklılıklar ise simetrik olmayan dalga şeklindeki kum tepelerinin oluşmasına sebep olur. Oluşan bu tepelerin bir yamacı dikken diğer yamacın eğimi düşüktür.
Esasen bu şekiller, kum dalgacıkları olarak adlandırılan daha küçük ölçekteki kum birikintilerinde de görülür. Bu yapıların yüksekliği ise genellikle 4-50 cm arasında değişir.
