Her geçen gün evrende olan gelişmeleri öğrendikçe kendimizi kurgu filminden fırlamış gibi hissediyoruz. Bu kez de konumuz Ay’ın neden Dünya’dan uzaklaştığı. Evet, yanlış duymadınız. Her yıl, sessiz sedasız, sanki gizemli bir el tarafından itiliyormuş gibi Ay, bizden 4 cm uzaklaşıyor.
Bu, kulağa sıra dışı gelse de bu kozmik çekişme, milyarlarca yıldır devam eden büyük bir oyunun sadece bir parçası. Peki, bu uzaklaşma neden yaşanıyor?
Belki de soruların en önemlisi, biz insanlar için bu ne anlama geliyor?
Ay’ın Dünya’dan her yıl uzaklaştığı bilinen bir gerçek.
İngiliz gökbilimci Edmond Halley, gökyüzünün derinliklerindeki eski kayıtlara bakarken Ay’ın gizemli bir şekilde gerilediğini bizlere duyuran kişi olmuştu. Ancak bu garip iddia, ancak 1970’lerde ABD ve Sovyet misyonları tarafından Ay’ın yüzeyine yerleştirilen aynalardan yansıyan lazer ışınlarıyla doğrulanabildi.
Sonuçlar ise şaşırtıcıydı: Ay, yılda yaklaşık olarak 3,8 cm hızla Dünya’dan uzaklaşıyordu. Peki bu uzaklaşmanın sebebi neydi?
Bu garip uzaklaşmanın kaynağı yerçekimi.
Ay’ın Dünya’dan uzaklaşmasının temel nedeni yerçekimi ve gelgit etkileşimidir. Bu etkileşim, Ay’ın Dünya’nın çekim kuvveti tarafından çekilirken Dünya’ya çektiği deniz sularının neden olduğu gelgit kuvvetleri arasında gerçekleşiyor.
Ay, gezegenimizin çekim kuvveti tarafından kuvvetli bir şekilde çekilir. Bu çekim kuvveti, Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesini belirler. Ancak bu çekim kuvveti Ay’ı Dünya’ya çekmekle kalmaz; aynı zamanda Dünya’nın yüzeyindeki deniz sularını da çeker.
Bu çekim kuvveti, Dünya’nın sıvı bileşenlerini Ay’ın bulunduğu yönde bir sürüklenme yaratıyor.
İşte bu da Dünya’nın dönüş hızını yavaşlatıyor. Dünya’nın dönüş hızındaki bu yavaşlama, Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesini hızlandırıp genişletiyor. Sonucunda ise o meşhur olay gerçekleşiyor: Ay bizden uzaklaşıyor!
Fakat burada bir çelişki var, jeolojik kanıtlar; Ay’ın Dünya’dan yalnızca milyonlarca yıl önce uzaklaştığını öne sürerken mevcut uzaklaşma hızı bu süreyi oldukça azaltıyor.
Bu çelişki, gökbilimcileri yıllardır meşgul etse de çözüme kavuştu.
Dünya’nın jeolojik geçmişi, kıtasal sürüklenmeler ve okyanusların boyutu gibi faktörlerin değişmesiyle aslında bu hız da değişiklik göstermiştir. Bu değişimler de bugünden çok öncesinde, Ay’ın uzaklaşma hızının daha yavaş olabileceğini gösteriyor.
