Hiç nane şekerini yedikten sonra su içtiğinizde ağzınızın nasıl bir “yanma” hissi yaşadığını fark ettiniz mi? Veya naneli sakız çiğnerken suyun neden bu kadar “soğuk” hissettirdiğini merak ettiniz mi? Aslında burada devreye giren oldukça ilginç bilimsel bir olay var.
Her şeyin bir mantığı olduğunu var sayarsak bunun açıklamasından sonra da artık ağzınızda meydana gelen o hissin ne olduğunu biliyor olacaksınız.
İsterseniz içeriği okurken bir yandan da naneli sakız ve üzerine su yaparak teoriden pratiğe geçebilirsiniz.
Sinir uçlarında yer alan proteinle başlayalım.
TRPM8 proteini, bir iyon kanalı işlevi görüyor ve özellikle mentol gibi soğuk hissi veren maddelere karşı tepkimede önemli rolü var. Cildimizde ve ağız boşluğumuzdaki sinir uçlarında da yer alan bu protein, belirli bir soğukluk derecesine ulaştığında aktive olarak sinir hücrelerinden beyne soğuk hissiyatı taşıyan sinyalleri gönderiyor.
Naneli sakız, şeker, diş macunu gibi mentol içeren ürünler de doğrudan TRPM8’i aktive ediyor.
Su ve mentolün ilişkisi ne?
Su içtiğimizde mentol moleküllerinin etkisi daha da artıyor. Çünkü su, mentol moleküllerini çözerek daha fazla sinir ucuyla etkileşime girmesini sağlıyor. Ayrıca su içmek mentolün ağzımızdaki dağılımı da hızlandırıyor. Böylelikle soğuk algısı daha da güçleniyor ve ağzımızda bir “yanma” hissi olarak algılanıyor.
İçtiğimiz suyun sıcaklığı da bu hissi etkiliyor.
Soğuk su, mentolün etkisini maksimize ederken ılık su bu etkiyi azaltabiliyor. Soğuk su zaten soğuk algılamak için tasarlanmış sinir uçlarını daha da tetikliyor.
Ayrıca su içtikten sonra derin bir nefes aldığınızda, ağzınızın ve boğazınızın serinlemesi de mentolün buharlaşmasıyla artan nem oranından kaynaklanıyor. Bu da soğuk algısını güçlendiren bir diğer etmen.
TRPM8 ve mentol demişken konudan biraz bağımsız başka bilgiyi de buraya bırakalım.
Mentol ve okaliptüs yağı gibi soğutucu maddeleri çoğu zaman kas ağrılarımızı hafifletmek için de kullanıyoruz. Hâlâ tam olarak nasıl işe yaradığı bilinmese de bunun da TRPM8 ile ilgili olduğu düşünülüyor.
Düşündüğünüzde aynı mantık. Naneli şeyler tükettiğimizde nasıl ağzımız uyuşuyorsa aynı şey vücudumuzdaki diğer sinir uçları için de geçerli oluyor. Mentol aynı zamanda kan damarlarının genişlemesine ve kan akışının artmasına neden olarak da bölgeyi daha hızlı iyileştirebiliyor.
Öyleyse bir sonraki seferde naneli şeyler yiyip üzerine su içtiğinizde bunun basit bir su yudumu olmadığını, ağzınızda bilimsel bir şölen olduğunun farkına varabilirsiniz.
