Hayatımızın en büyük neşe kaynaklarından biri olan tüylü dostlarımız, en mutlu olduğumuz ya da en üzgün hissettiğimiz zamanlarda yanımızdadır. Hatta ağlama esnasında köpekler, bir anda yanımızda bitip dil hareketlerine başlarken kediler ise gözlerini hiç ayırmadan bizi izlemeye başlar. Peki bu canlılar, duygu durumlarımızı ayırt edebilir mi?
Kediler ve köpekler, her ne kadar konuşamasalar da aslında gözleriyle veya bazı hareketleriyle bize çok şey anlatırlar. Özellikle onlarla vakit geçirdikçe neye ihtiyaçları olduklarını veya nasıl hissettiklerini bir nebze daha iyi anlayabiliriz. Ancak onların böyle bir beceriye sahip olup olmadığı ise bir muamma.
Peki kedi ve köpeklerin bizi âdeta teselli etmek istercesine yaptığı davranışların arkasında hangi sebepler var? Gerçekten üzgün veya mutlu olduğumuzu anlayabilir mi?
Öncelikle köpeklerden başlayalım.
Londra Üniversitesi araştırmacıları, bundan 12 yıl önce köpeklerin ağlayan bir kişiye yaklaşma olasılığının, konuşan veya mırıldanan bir kişiye göre daha fazla olduğunu tespit etti. Ancak böyle bir durum, köpeklerin elbette duygularımızı tamamen anladığını göstermez.
Örneğin köpeklerin ağlama ve uğultu arasında bir ayrım yapması, ağlamaya verdikleri tepkinin sadece meraktan kaynaklanmadığını gösterir. Daha ziyade ağlama, köpekler için daha büyük duygusal anlamlar taşır ve uğultu ya da konuşmaya kıyasla daha güçlü bir tepki vermelerine sebep olur.
Araştırmalar, köpeklerin insanlarla iletişim kurma noktasında başarılı olduğunu gösterse de bilim insanları, köpeklerin empati yapabildiğini veya başkasının acısını gerçekten anlayabildiğine dair kesin bir kanıta henüz ulaşamadı.
2006 yılındaki bir çalışmada araştırmacılar, köpeklerin ağlamaya empati yoluyla tepki verip vermeyeceğini test etmek amacıyla, 18 evcil köpek ve sahibini bir teste tabi tuttu. Bu test, köpeklerin evinde gerçekleşti ve sahipleri, ağlama ve mırıldama numarası yaptı.
Araştırmaya katılan 18 köpekten 15’i ağlama esnasında sahibine yaklaşırken, sadece 3’ü mırıldanma esnasında bir tepki gösterdi. Aslında bu durum, köpekleri harekete geçiren şeyin, meraktan ziyade duygusal hisler olduğunu göstebilir.
Aynı şekilde bu köpekler, hiç tanımadıkları bir insanın ağladığını gördüğünde de kuyruklarını kıvırarak ve kafalarını eğerek, o insanlara yaklaşma eğilimindeydi. Böylece köpeklerin, kendi ihtiyaçlarına değil de karşı tarafın duygularına yanıt verdiğini söylemek mümkün olabilir.
Peki duygu durumlarımızı kediler de ayırt edebilir mi?
Kedilerin ne düşündüğünü veya tam olarak ne hissettiğini maalesef bilmiyoruz fakat onların, davranışlarını şekillendirmek için çeşitli ipuçları kullanan meraklı canlılar olduklarını biliyoruz. Bu ipuçlarından ilki, kokular.
Araştırmalara göre kediler, bizimle empati kurabilmek için kokumuzu bir işaret olarak kullanabilir ve davranışlarını bu doğrultuda şekillendirebilir. Yine kokuların yanında görsel ipuçları da etkili olur.
Örneğin kediler, sahiplerinin gözlerinin baktığı yere bakmaya duyarlı canlılardır ve bunu, sahiplerinin ruh hâlini veya niyetini değerlendirmek için kullanırlar. Ayrıca çeşitli çalışmalara göre kediler, işitsel ipuçlarına da duyarlıdır.
Bu canlılar, sahiplerinin ses tonuna göre onların mutlu veya üzgün olduğunu ayırt edebilir ve kendi duygu durumları da sahibininkine benzer bir şekilde değişim gösterebilir.
Her kedi sahibi ağlarken, kedisinin gözlerini dikip kendisini süzdüğüne hatta yüzüne kadar sokulduğuna mutlaka tanık olmuştur.
Aslında kediler bu hareketleriyle, gördüklerini ve duyduklarını anlamlandırmaya çalışır. Her kedi, sahibinin ağladığını anlayamasa da göz teması kurmak ister. Çünkü böylece toplayabildiği kadar ipucu toplayacak ve bunları davranışlarını ayarlamak için kullanacaktır.
Elbette tüm bu araştırma ve çalışmalar, tüm kedi ve köpekler özelinde geçerli değildir. Bu canlıların sahipleri üzgün olduğunda, onları teselli ettiğine dair birçok kanıt olsa da bu anlamda çalışmaların devam ettiğini söylemek mümkündür. Ancak sahiplerinin deneyimleri gösteriyor ki üzgün olduğumuzu anlayıp bizi teselli etmek istiyorlar (Mesela benim köpeğim bu konuda başı çekenler arasında).
