Yolda yürürken veya arabada seyahat ederken başınızı yukarı kaldırıp gökyüzüne baktığınızda gördüğünüz bir uçağı hayal edin. Muhtemelen, buradan bakınca ne kadar yavaş gidiyormuş gibi görünüyor diye düşünürsünüz. Peki bunun sebebini hiç merak etmiş miydiniz?
Aynı şekilde, uçak yolculuğu yaparken de uzaktaki nesneleri çok yavaş geçiyormuş gibi hissedebilirsiniz. 8.500-10.500 metre yükseklikteki, 900-1020 km/saat hızla giden ortalama yolcu uçakları, size yavaşmış gibi gelebilir.
Bu durumun sebebi, tamamen bizim algımızın işleme şekliyle alakalı. Hatta literatürde bir ismi bile var.
Yakınımızdaki nesneleri, “daha hızlı” hareket ediyormuş gibi algılarız.
Örneğin, arabada giderken yol kenarındaki ağaçları (yakındaki nesne) hızlı, Güneş veya Ay gibi uzaktaki nesneleri yavaş hareket ediyormuş gibi görürüz.
Oysa bir yolcu uçağı aslında bu videoda göründüğü gibi oldukça hızlı ilerliyor.
Bu durumun literatürdeki adı ise “hareket paralaksı”. Görüş alanınızı bir çerçeve olarak düşünün, bu çerçeve boyunca sabit bir hızla hareket eden nesneler daha yakın olduklarında, daha uzak bir mesafede olduklarından daha hızlı hareket ediyorlarmış gibi algılanırlar.
İşte, bu duruma “hareket paralaksı” denir. Bu fenomen, hareket eden nesnenin kendisine göre veya nesneye göre hareket eden gözlemciye (arabada seyahat ederken uçağa bakan bize) göre geçerlidir.
Işık Hızında Giden Bir Arabada Farları Açtığımızda Önümüzü Aydınlatabilir miyiz?
Görüş alanımızın yüzdesi, nesnenin hareket ettiği mesafeyi de farklı algılamamıza neden olur.
Etkinin nedeni ise, nesnenin hareket ettiği mesafenin, bizim görüş alanımızın yüzdesine kıyasla hareket etmesiyle ilgilidir. Örneğin, yukarıdaki görselde, 100 metre uzaklıktaki bir nesne belirli bir yönde 20 metre hareket edebilir ve görüş alanının yalnızca %25’i boyunca hareket eder.
Ancak, sadece 40 metre uzaklıktaki bir nesnedeki 20 metrelik bir yer değiştirme, nesnenin görüş alanından tamamen dışarı çıkmasına neden olur.
Yolda Giderken Ay Neden Hep Bizi Takip Ediyormuş Gibi Görünür?
Kısacası, hareket paralaksı sayesinde, uzaktaki bir uçağı olduğundan yavaş algılarız.
Böylece, bize yakın olan nesnelerin uzaktaki nesnelerden daha hızlı hareket ediyormuş gibi algılarız. Bu mesafeyi belirlemek için de görsel ipuçlarını baz alırız ve hareket paralaksı oluşmuş olur.
