Stanford Üniversitesi ve birebir vakitte SLAC Ulusal Hızlandırma Laboratuvarı’nda vazifeli bilim adamı Gabriel Blaj liderliğindeki bilim adamları, küçük su parçacıklarını çok yüksek güçle buharlaştırarak oluşan patlamayla 270 desibel (dB) düzeyinde ses üretmesini başarmışlar.
Ulaşılan kıymetin ne derece yüksek olduğunu anlamak için günlük hayattan birkaç örnek verebiliriz. Örneğin günlük hayatta bir insanın duyabileceği en düşük ses düzeyi yaklaşık olarak 3 cm aralıktaki sivri sinek vızıldamasıdır. Olağan konuşma 55 dB, alarmlarımız ise 80 dB seviyesindendir. Bir elektrikli testere 100 dB ses çıkarırken, bir jetin kalkışı 100 metre uzaklıktan 130 dB olarak ölçülür. Bu düzey birebir vakitte ateşli taraftar kümelerinin rekor kıran tezahürat düzeyine epey yakındır.
Ses, gaz ortamında en çok 194 dB düzeyine çıkabilirken, bu bedel su altında 270 dB’ye kadar yükselebiliyor. Bunun nedeni ise hususun hudutlarında gizli. Emsal biçimde sıcaklığın da alt ve üst hudutları var. Bir unsur mutlak sıfıra kadar soğutulduğunda artık vereceği daha fazla ısı bulunmadığından daha düşük sıcaklıklara inemiyor. Unsurun ulaşabileceği en yüksek sıcaklık bedelinin de belirli bir hududu var. Bir maddeyi milyonlarca derece sıcaklığa kadar ısıtabiliriz, fakat bir yerden sonra o kadar ısınacak ki atomlar kesimlerine ayrılmaya başlayacak ve sıcaklık daha fazla artamayacaktır.
Benzer durum bir basınç dalgası olan ses için de geçerli. 0 dB de hiç basınç yokken çok yüksek basınçta ortam parçalanmaya başladığından sesin muhakkak bir düzeyin üstüne çıkması mümkün olmuyor.
Bilim adamları yaptıkları çalışmada, 14 ila 30 mikrometre çapında mikro su akımlarına x-ray ışını ateşlediklerinde de bu durum yaşanmış. Işın, suya vurarak buharlaşmasına ve bir ses dalgası oluşmasına neden olmuş. Oluşan ses dalgası su akımının üzerinde hareket ederek kendini kopyalamış ve “şok dalgası treni” oluşturmuş.
Sok dalgası treninin oluşturduğu basınç farkının belirli bir seviyeyi aşması halinde suyun buharlaşmaya başladığı görülmüş. Bu da buharlaşmadan çabucak evvelki patlama düzeyinin mümkün olan en yüksek ses düzeyine çıktığını göstermiş.
Bilim adamları elde ettikleri bulgunun, akademik bilgiden çok daha bedelli olduğunu söylüyor. Şok dalgası trenlerinin nasıl çalıştığının anlaşılabilmesi halinde küçük ölçekte çalışılan materyallerin su altında şok tesirine maruz kalmasının önüne geçilebileceği, böylelikle daha âlâ ilaç ve materyallerin üretilebileceğini belirtiyorlar.
