Kendinizi bir kitabın birkaç sayfasını okurken birdenbire kelimeleri okuyup anlamlarını içselleştirmediğiniz için olay örgüsünde neler olup bittiğine dair hiçbir fikriniz olmadığını fark ettiğiniz oldu mu? Eğer öyleyse, yalnız değilsiniz.
Okuma, birçok farklı beceriyi ve beyin işlevini içeren karmaşık ve etkileşimli bir süreçtir. Okuduğunuzu anlamak için sadece sayfadaki kelimeleri tanımanız değil, aynı zamanda bunları birbirleriyle, arkalarındaki bağlamla, önceki bilgi ve deneyimlerinizle ilişkilendirmeniz gerekir. Ayrıca yazarın amacını, üslubunu ve mesajının yanı sıra metnin ana fikir ve ayrıntılarını da çıkarmanız gerekir.
Okuduğunu anlama; alışılmadık kelime dağarcığı, karmaşık cümle yapıları, net olmayan organizasyon veya ilgi eksikliği gibi birçok nedenden dolayı zor olabilir. Bununla birlikte, bazı etkili stratejilerle, okuduğunuzu anlama becerinizi zaman içinde geliştirebilir ve okumanızı daha keyifli ve anlamlı hale getirebilirsiniz.
Öncelikle bu okuduğunu anlayamama olayına ne sebep olur?
İlgi veya motivasyon eksikliği
Size hitap etmeyen veya bir sebepten dolayı okumak zorunda kaldığınız bir kitap okuyorsanız metinle meşgul olmayabilirsiniz. Sırf bitirmek için ya da bir yükümlülüğü yerine getirmek için okuyor olabilirsiniz. Bu durumda aklınız sizi daha çok ilgilendiren şeylere kayabilir ve hikâyenin önemli detaylarını kaçırabilirsiniz.
Dikkat dağınıklığı veya yorgunluk
Gürültülü veya yoğun bir ortamda okuyorsanız veya yorgun veya stresliyseniz metne odaklanamayabilirsiniz. Telefonunuzdaki sesler, kişiler veya bildirimler gibi dış uyaranlar dikkatinizi dağıtabilir. Veya endişeler, planlar veya anılar gibi içsel düşünceler dikkatinizi dağıtabilir. Bu durumda dikkatiniz metinden uzaklaşabilir ve hikâyenin izini kaybedebilirsiniz.
Zorluk veya karmaşıklık
Okuma beceriniz veya bilginiz için çok zor veya çok karmaşık bir kitap okuyorsanız, onu anlayamayabilirsiniz. Bilmediğiniz kelimeler, kavramlar veya kafanızı karıştıran referanslarla karşılaşabilirsiniz. Veya metnin yapısını, stilini veya türünü takip etmekte zorlanabilirsiniz. Bu durumda beyniniz bilgiyi işlemekte zorlanabilir ve metnin anlamını kavrayamayabilirsiniz.
Peki bu anlamadan okuma problemini önlemek veya üstesinden gelmek için ne yapabilirsiniz?
Okuduğunu anlama becerilerinizi geliştirmek için en önemli stratejilerden biri aktif olarak okumaktır. Aktif okuma, okumadan önce, okuma sırasında ve okumadan sonra metinle ilgilenmek ve metinle etkileşimde bulunmak anlamına gelir.
Aktif okuma, dikkatinizi odaklamanıza, okuma için bir amaç belirlemenize, önceki bilgilerinizi harekete geçirmenize, tahminlerde bulunmanıza, sorular sormanıza, anladığınızı izlemenize ve öğrendiklerinizi gözden geçirmenize yardımcı olur.
Aktif okuma ayrıca daha fazla bilgiyi korumanıza ve daha iyi hatırlamanıza yardımcı olur. Aktif okuma pratiği yapmanın bazı yolları şunlardır:
Okumadan önce:
- Amacınızı bilin: Bu metni neden okuyorsunuz? Ondan ne öğrenmek istiyorsunuz? Bilgileri daha sonra nasıl kullanacaksınız?
- Amacınızı bilmek, ne kadar ayrıntıya dikkat etmeniz gerektiğine ve ne tür soruları yanıtlamanız gerektiğine karar vermenize yardımcı olacaktır.
- Önceki bilgilerle bütünleştirin: Metnin konusu veya türü hakkında zaten ne biliyorsunuz? Okuduğunuz veya hakkında bilgi sahibi olduğunuz diğer metinler veya konularla nasıl bir ilişkisi var? Bununla ilgili hangi kişisel deneyimleriniz veya görüşleriniz var?
- Önceki bilgilerinizi harekete geçirmek, yeni bilgileri halihazırda bildiklerinizle ilişkilendirmenize ve daha ilgili ve anlamlı hale getirmenize yardımcı olacaktır.
- Metni önizleyin: Başlıktan, alt başlıklardan, resimlerden, alt yazılardan, özetlerden veya metne eşlik eden sorulardan ne öğrenebilirsiniz? Metnin ana fikri veya teması hakkında size ne anlatıyorlar? Seni ne hakkında meraklandırıyorlar?
- Metni önizlemek, ne bekleyeceğiniz konusunda genel bir fikir edinmenize ve okuyacaklarınız hakkında bazı tahminler yapmanıza yardımcı olacaktır.
Okuma sırasında:
- Bağlam ipuçlarını kullanın: Bilmediğiniz bir kelime veya kavramın etrafındaki kelimelerden veya cümlelerden ne anlayabilirsiniz? Metnin tonundan veya ruh halinden ne tahmin edebilirsiniz? Metnin yapısından veya organizasyonundan ne sonuç çıkarabilirsiniz?
- Bağlam ipuçlarını kullanmak, okuma akışınızı kesintiye uğratmadan bilinmeyen kelimelerin veya fikirlerin anlamını çözmenize yardımcı olacaktır.
- Ana fikri arayın: Yazar metnin her paragrafında veya bölümünde size ne anlatmaya çalışıyor? Vermek istedikleri en önemli nokta veya mesaj nedir? Ayrıntılarla veya örneklerle nasıl destekliyorlar?
- Ana fikri aramak, metnin genel anlamını ve yapısını anlamanıza yardımcı olacaktır.
- Bir özet yazın: Okuduklarınızı kendi kelimelerinizle nasıl açıklarsınız? Bunu bir veya iki cümleye sığdırabilir misin? Metnin özünü yakalayan anahtar kelimeleri veya cümleleri belirleyebilir misiniz?
- Bir özet yazmak, anlayıp anlamadığınızı kontrol etmenize ve okuduklarınızı hatırlamanıza yardımcı olacaktır.
Okuduktan sonra:
- Okumayı daha küçük bölümlere ayırın: Odaklanmanızı veya ilginizi kaybetmeden tek seferde ne kadar okuyabilirsiniz? Metni anlam ifade eden yönetilebilir parçalara nasıl bölebilirsiniz? Araları okuduklarınızı gözden geçirmek veya bir sonraki adıma hazırlanmak için nasıl kullanabilirsiniz?
- Okumayı daha küçük bölümlere ayırmak, bunalmış hissetmekten kaçınmanıza ve motivasyonunuzu yüksek tutmanıza yardımcı olacaktır.
Anlamadan okumak sinir bozucu ve cesaret kırıcı olabilir. Ancak biraz pratik ve özveri ile bunun üstesinden gelebilirsiniz.
