Dünya tarihi boyunca hiçbir zaman tüm insanların tek bir dili konuştuğu görülmemiştir. Eski çağlardan beri her uygarlık, yazı bulunmadan önce sembollerle dahi olsa kendilerine ait bir dil geliştirmişlerdir. Peki günümüzde dünyanın her yerinde konuşulacak tek bir dil kalacak deselerdi, dünya nasıl bir yer olurdu?
Hayal etmesi biraz zor ancak düşündükçe hiç de fena bir fikir gibi gelmiyor. Eksilerinden çok artıları olacağı da bir gerçek. Dünyada birçok dil, kültür ve gelenek, toplulukları ayırarak özgün kimliklerini oluşturmayı sağladı. Ancak hayal etmenizi istediğimiz senaryo, ilginç sonuçlar doğurabilirdi.
Tüm iletişim engellerini bir anda silip atacak bu senaryo, günümüzde uygulansa muhtemelen birçoğumuzun hayatını kurtarırdı. “Yabancı dil” kavramı belki hiç oluşmaz, her ülkede aynı dili konuşmanın özgürlüğü yaşanırdı…
Modern lisanların Sanskritçe, Yunanca ve Latinceden türediği kabul ediliyor.
Ünlü dilbilim uzmanı Noam Chomsky’a göre; konuşulan her dil, bir başka dilin türevidir. Bu lisanların da tam anlamıyla hangisinden türediği kesin olarak bilinmiyor. Ayrıca kaç farklı bölgede kaç ayrı dilin konuşulduğu bilgisine erişmenin de ne kadar zor olduğunu belirtmek gerek. Dillerin takibi yapıldığında elde edilen tahminler 6.909 adet temel dilin varlığını gösteriyor.
Bu bilgilere rağmen dilbilimciler, dünyanın her yerinde konuşulan dil sayısının gittikçe azaldığını söylüyor. İleriye dönük bir tahmin yapıldığında ise 2100 yılına gelindiğinde bu dillerin yarı yarıya azalacağı öngörülmekte. Bu tahmin de bizim bu senaryomuzun çok ileri tarihlerde düşük bir ihtimal de olsa yaşanabileceğini gösteriyor.
Gelelim olası bir durumda ne gibi değişikliklerin yaşanacağına.
İlk olarak iletişim engelleri anında çözülürdü. Farklı dillerin getirmiş olduğu zorluklar ve çeviri hataları tarihe gömülür, insanlar arasında anında ve etkili iletişim sağlanabilirdi. Ancak bu, kültürel çeşitliliğin azalmasına da yol açardı. Dil, bir kültürün taşıyıcısıdır ve farklı diller, farklı düşünce biçimlerini yansıttığı için, tüm insanlık aynı dili konuşursa kültürel çeşitlilik kaybolabilirdi.
Dil endüstrisi de büyük bir biçimde etkilenirdi.
Biliyoruz ki günümüzde yabancı dil başımıza bela olmuş durumda. Öğrenmeyenlerin artık taşlandığı bu dönemde dil öğrenme kursları, çeviri şirketleri ve dil eğitim materyalleri gibi sektörler eski yoğunluğunu kaybedebilirdi. Aynı dili konuşan insanlar arasında çeviri ihtiyacı artık olmazdı. Bu da dil üzerinden para kazanan ve meslek icra eden insanları sekteye uğratırdı. Ama yine de buna değer gibi, ne dersiniz?
Farklı dil demek, farklı ifade biçimi demek.
Kişilerin kimlikleri ve ifade biçimleri tek bir dil kullanılmasından mutlaka etkilenirdi. Farklı diller, farklı ifade biçimleri, deyimler ve söz oyunları içeriyor. Herkesçe ortak bir dilin benimsenmesi, bu özgün ve kişisel ifadelerin kaybolmasına, kültürel çeşitliliğin azalmasına neden olur. Çünkü kültürü oluşturan büyük faktörlerden biri kuşkusuz dildir.
Kültür demişken bağlılıktan da söz edelim.
Tek bir dilin konuşuluyor olması, kişilerin dile olan bağlılığını zayıflatabilirdi. Belki milliyetçilik duygusunu bile körükler, insanların aynı dili konuştuğu milletlerine olan kültürel bağlılıklarını azaltabilirdi. Bugün yurt dışında Türkçe konuşan birine rastladığımızda kendimizi evimizde gibi hissediyorken bir daha ana dilimizin konuşulmayacağını düşündüğümüzde bu durum gerçekten de pek çok insanı olumsuz etkiler.
Dil çeşitliliği korunamazdı.
Farklı dil, daha önce de söylediğimiz gibi farklı bir kültürü temsil eder. Birçok dil yok olabilir ve dil çeşitliliği böyle bir durumda azalırdı. Farklı dillerin kaybolması, insanlık için de ciddi bir kayıp olabilir. Ortak noktaları ortaya çıkarıp insanlar arasında duygusal alışverişi artırsa bile bu durum, dünyada çok büyük bir değişimin başlangıcı olurdu.
Bu küçük senaryodan da gördüğümüz gibi aynı dili konuşmak, iletişim kolaylığı sağlasa da dil çeşitliliği ve kültürel zenginlik gibi değerleri tehlikeye atabilir. Farklı diller, insanların düşünce biçimlerini şekillendiren ve kültürel mirası taşıyan önemli araçlardır. Eğer herkes aynı dili konuşsaydı, dünya çok daha farklı bir yer olurdu.
Kolaylıklarından çok zorlukları da bir o kadar fazla olan bu durum, günümüzde pek mümkün görünmeyebilir. En azından biz yaşarken buna denk gelmeyeceğiz. Biz dilbilimcilerin yalancısıyız, ola ki yüz yıl sonra böyle bir durum yaşansa da bize hiç kimse bilgisayar programı gibi kodlanmış bir şekilde tek tipleşmeyi istemez gibi geliyor.
