Size verilmiş bir görevde bireysel olduğunuzu düşünün. Muhtemelen tüm detayları titizlikle planlar ve adımları eksiksiz bir şekilde yapmaya özen gösterirsiniz. Şimdi, aynı görevi bir grupla yaptığınızı düşünün. Elbette ufak bir kaytarma durumu olacaktır. İşte bu durumun bilimde bir adı bile var!
Literatürde, sorumluluğun dağılması durumuna “sosyal tembellik (social loafing)” deniyor. Bu konudaki ilk çalışma 1880’li senelerde Max Ringelmann tarafından yapıldı. Bu yüzden karşımıza “Ringelmann etkisi” olarak da çıkıyor.
Daha önce bir grubun parçası olarak çalıştıysanız, muhtemelen bu psikolojik fenomeni ilk elden deneyimlemişsinizdir. Bu durumun neden ortaya çıktığını hiç düşünmüş müydünüz?
Ringelmann, sosyal tembelliği test etmek için bir halat kullandı.
Max Ringelmann; katılımcılardan önce bir halatı tek başlarına, daha sonra altı kişilik bir grupla çekmelerini istedi. Bir kişi, ipi 85,3 kg çekebilirken 6 kişi toplamda 390 kg çekebiliyordu.
Kısacası, bireysel çekme gücü 65 kilograma düşerek %24 oranında bir azalma meydana geliyordu. Üstelik gruptaki insanların sayısı arttıkça kişisel performanslar daha da düşüyordu. Peki bu duruma sebep olan nedir?
Sosyal tembellik 4 durumda ortaya çıkabilir.
Daha sonra bu konuda başka deneyler de yapan farklı araştırmacıların elde ettiği sonuçlar Ringelmann’ın deneyini destekler nitelikteydi. Psikologlar, sosyal tembelliğin ortaya çıkmasına neden olan şu 4 temel sebebi sıralıyor:
- Motivasyon
- Sorumluluk dağılımı
- Grup büyüklüğü
- Beklentiler
Motivasyon ve sorumluluk dağılımı:
Verilen görevde motivasyonu düşük insanlar, bir grubun parçası olduklarında “sosyal tembellik” yapmaya daha meyilli olurlar.
Sorumluluk dağılımında sosyal tembelliğin yükselme ihtimali ise insanların onlara verilen görevde bireysel olarak daha az sorumlu hissetmeleri ve kişisel çabalarının sonuç üzerinde etkisinin az olacağını düşünmeleri ile gerçekleşir.
Grup büyüklüğü ve beklentiler:
Bireysel veya küçük gruplarla çalışan insanlar çabalarının daha önemli olduğunu hissederek daha fazla katkıda bulunmaya çalışırlar. Grup ne kadar büyükse, insan çabası o kadar düşüktür.
Son olarak, diğer katılımcıların yeterince katkı sağlamadığı gruptaki bir insan, o işin başarısızlıkla sonuçlanmaması için muhtemelen daha çok çaba gösterir. Öte yandan, grupta çalışan insanlar bulunuyorsa geri kalanların “sosyal tembelliğe” yatkın olma ihtimali yüksektir.
Sosyal tembellik azaltılabilir.
“Ringelmann etkisi”nin grup performansı ve verimlilik üzerindeki etkileri yadsınamayacak kadar büyüktür ancak önüne geçmek için uzmanların önerdiği bazı şeyler var:
- Bireysel görev ve sorumlulukların atanması
- Küçük gruplar oluşturmak ve “bireysel olarak hesap verme” ortamının sağlanması
- Net standartlar ve kurallar oluşturmak
- Bireysel ve grup performansının ayrı değerlendirilmesi
- Bireysel üyelerin başarılarını vurgulamak
